Ἐξασφάλιση Ἀμυντικῆς Αὐτάρκειας
Γράφει ὁ Ἀντιστράτηγος ἐ.ἀ. Ἰωάννης Ἰντζὲς, ἀπόφοιτος Σχολῆς Ἐθνικῆς Ἀμύνης, κάτοχος ΜΑ στὴν «Ἐφαρμοσμένη Στρατηγικὴ καὶ τὴν Διεθνή Ἀσφάλεια» καὶ ὑπεύθυνος Τομέως Ἐθνικῆς Ἀμύνης τοῦ Κινήματος «ΝΙΚΗ».
Ὁ σχεδιασμὸς τῆς Ἐθνικῆς Ἄμυνας ἑνὸς κράτους, ἀποτελεῖ μία κρίσιμη στρατηγικὴ μὲ τὴν ὁποία ἐξασφαλίζεται ἡ ἐθνικὴ ἀνεξαρτησία καὶ ἡ ἐδαφική του ἀκεραιότητα.
Ἔνοπλες δυνάμεις μὲ ἀκμαία ἐθνικὴ συνείδηση καὶ ὑψηλὸ ἐθνικὸ φρόνημα, οἱ ὁποῖες εἶναι καὶ καλὰ ἐξοπλισμένες, ἀποτελοῦν τὴν ἀναγκαία προϋπόθεση γιὰ τὴν ἐπιβίωσή μας στὸ δυναμικὸ καὶ ρευστὸ γεωπολιτικό μας περιβάλλον, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν ἄσκηση τῶν κυριαρχικῶν μας δικαιωμάτων. Ἀλλὰ λέγοντας ἐξοπλισμὸ τί ἀκριβῶς ἐννοοῦμε. Ἐξοπλισμὸ ποῦ μᾶς τὸν διαθέτουν οἱ σύμμαχοί μας ἢ ἐξοπλισμὸ ποῦ προέρχεται ἀπὸ μία ἐγχώρια ἀμυντικὴ παραγωγή;
Μία μικρὴ μόνο ἀνάλυση τῶν δεδομένων στὸν πόλεμο τῆς Οὐκρανίας εἶναι ἱκανὴ νὰ μᾶς ὁδηγήσει στὸ συμπέρασμα ὅτι σὲ συνθῆκες κρίσης ἢ σύρραξης δὲν ὑπάρχει ἡ πολυτέλεια νὰ ἀναμένουμε ἀμυντικὴ βοήθεια ἀπὸ τρίτους καὶ ἡ ὅποια ἀμυντικὴ ἱκανότητά μας πρέπει νὰ βασίζεται σὲ ἑλληνικοὺς πόρους, χωρὶς φυσικὰ νὰ ἀποκλείουμε καὶ τὴν ὁποιαδήποτε ἐξωτερικὴ βοήθεια. Ἄλλωστε δὲν πρέπει νὰ ξεχνᾶμε ὅτι τὸ 1922, μεταξὺ ἄλλων, ἦταν καὶ ἡ ἔλλειψη πυρομαχικῶν καὶ ἐξοπλισμοῦ ποὺ περιμέναμε ἀπὸ τοὺς συμμάχους μας, ποὺ μᾶς στέρησε τὴ δυνατότητα ἐπίτευξης ἀποφασιστικοῦ ἀποτελέσματος καὶ φτάσαμε στὴν ἀπώλεια τοῦ Ἑλληνισμοῦ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας.
Παράλληλα βλέπουμε χῶρες τῆς περιοχῆς, μὲ ὑψηλοὺς ἀναθεωρητικοὺς στόχους, νὰ ἐπενδύουν σημαντικὰ στὴν ἀνάπτυξη τῆς ἐγχώριας ἀμυντικῆς βιομηχανίας τους, φτάνοντας νὰ καλύπτουν ἕνα μεγάλο μέρος τῶν ἐξοπλιστικῶν ἀναγκῶν τους. Τὸ γεγονὸς αὐτὸ δὲν μᾶς προβληματίζει;
Ἐὰν ἡ ἀμυντικὴ αὐτάρκεια πρέπει νὰ ἀποτελεῖ ὑψηλὸ στόχο τῆς Στρατηγικῆς μας, ἐμεῖς τί κάνουμε;
Διαβάζοντας τὸν Νόμο Ν.4782/2021, ἄρθρο 149, θὰ συμφωνήσουμε ὅτι «Γιὰ τὴν προστασία τῶν οὐσιωδῶν συμφερόντων ἀσφάλειας τῆς χώρας καὶ ἰδίως γιὰ τὴν ἀσφάλεια ἐφοδιασμοῦ καὶ τὴν ἐπιχειρησιακὴ αὐτονομία τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων, καθὼς καὶ γιὰ τὴν κάλυψη τῶν ἀναγκῶν ποὺ ὑπάρχουν σὲ περιόδους κρίσης, ἐπιστράτευσης ἢ πολέμου, τὸ Ὑπουργεῖο Ἐθνικῆς Ἄμυνας λαμβάνει ὅλα τὰ ἀναγκαῖα μέτρα γιὰ τὴν ἐγκαθίδρυση καὶ διατήρηση μίας ἐγχώριας τεχνολογικῆς- βιομηχανικῆς βάσης, συμπεριλαμβανομένων μέτρων ποὺ ἀφοροῦν σὲ ἔρευνα καὶ ἀνάπτυξη, σὲ συγκεκριμένους στρατηγικοὺς τομεῖς ἄμυνας καὶ ἀσφάλειας. Ἡ βάση αὐτὴ διασφαλίζει τὴν ταχεία καὶ ἀπρόσκοπτη λειτουργία τῆς ἁλυσίδας ἐφοδιασμοῦ τῶν ΕΔ σὲ ὑλικά, ἀναλώσιμα, ἐξαρτήματα, ὑπηρεσίες ἄμεσης συντήρησης καὶ τεχνικῆς ὑποστήριξης καὶ τὴν ἐκτέλεση τῶν ἀναγκαίων ἔργων σὲ ὅλες τὶς περιπτώσεις, ἐγκαίρως καὶ ὑπὸ κάθε περίσταση».
Ἀλλὰ τί συμβαίνει στὴν πραγματικότητα;
Ἀποτελεῖ θλιβερὴ διαπίστωση τῆς πρακτικῆς τῶν τελευταίων χρόνων ὅτι οἱ κυβερνητικὲς ἀποφάσεις σὲ θέματα στρατιωτικοῦ ἐξοπλισμοῦ, λαμβάνονται κατὰ κύριο λόγο γιὰ τὴν τήρηση γεωπολιτικῶν ἰσορροπιῶν, κατὰ δεύτερο λόγο γιὰ τὴν κάλυψη τῶν ἐπιχειρησιακῶν ἀπαιτήσεων τῶν Κλάδων, ἐνῶ δὲν λαμβάνεται σχεδὸν καθόλου ὑπόψη ἡ ἐγχώρια συμμετοχὴ στὴν παραγωγὴ τῶν συστημάτων. Ὡς ἐκ τούτου, ἀκολουθεῖται μία διαδικασία «fast track» γιὰ τὴν ὑλοποίηση τῶν ἐξοπλιστικών προγραμμάτων, ἀκυρώνοντας στὴν πράξη τὸν σχετικὸ γιὰ τὶς ἀμυντικὲς προμήθειες νόμο. Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα ἡ πρόσφατη ἀγορὰ τῶν Α/Φ Rafale, γιὰ τὰ ὁποία ἡ Γαλλία θὰ εἰσπράξει 3,5 δισ. καὶ δὲν θὰ ἐπιστρέψει οὔτε ἕνα εὐρὼ σὲ παροχὴ τεχνογνωσίας καὶ ἐκτέλεση ὑποκατασκευαστικοῦ ἔργου ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ ἀμυντικὴ βιομηχανία.
Ἐπίσης στὶς περισσότερες συμβάσεις δὲν ὑπάρχει ὁ ὑπολογισμὸς τοῦ λεγόμενου «Κόστους Κύκλου Ζωῆς» (LCC-Life Cycle Cost) ἀλλὰ οὔτε καὶ ἡ ἀπαίτηση γιὰ συγκεκριμένο ποσοστὸ διαθεσιμότητας τῶν συστημάτων, κάτι ποὺ ἀποτελεῖ βασικὸ κριτήριο σύναψης συμβάσεων προμήθειας ἢ ὑποστήριξης στὴν ΕΕ καὶ τὸ ΝΑΤΟ. Ὁ ἐφοδιασμὸς καὶ ἡ ὑποστήριξη τῶν νέων συστημάτων ἀντιμετωπίζεται μὲ συμβάσεις «ἐν συνέχεια ὑποστήριξης» (Follow on Support) μὲ πιθανότητα μόνο συμμετοχῆς κάποιων ἑλληνικῶν ἐταιριῶν. Καὶ εἶναι προφανὲς ὅτι ὅταν ἀγοράσεις ἕνα ἀκριβὸ ὑλικό, θὰ πρέπει νὰ πληρώσεις ὅτι σοῦ ζητηθεῖ γιὰ τὴ συντήρησή του, ἀφοῦ ἐκ τῶν πραγμάτων ὑφίσταται τὸ μονοπώλιο τοῦ κατασκευαστῆ.
Παράλληλα οἱ ὑπάρχουσες ἑλληνικὲς ἐταιρίες καὶ ὑποδομὲς παραγωγῆς ἀμυντικοῦ ὑλικοῦ ἐκποιοῦνται ἢ ἀπαξιώνονται, μὲ κίνδυνο νὰ μὴν μποροῦμε στὸ ἄμεσο μέλλον νὰ παράγουμε οὔτε τὰ ἀπολύτως ἀναγκαία γιὰ τὶς ἀμυντικές μας ἀνάγκες. Τελικὰ μήπως ὑπάρχει κάποια ἄτυπη «ἀπαγόρευση» στὸ νὰ κατασκευάζουμε κάτι μόνοι μας καὶ ὅλα πρέπει νὰ τὰ ἀγοράζουμε ἀπὸ τοὺς συμμάχους μας;
Φυσικὸ ἐπακόλουθο ὅλων αὐτῶν εἶναι ἡ Ἑλλάδα νὰ βρίσκεται πολὺ χαμηλὰ στοὺς διεθνεῖς δεῖκτες καινοτομίας καὶ τῆς ἀνταγωνιστικότητας. Δηλαδὴ σὲ παράγοντες ὅπως, δαπάνες σὲ Ἔρευνα & Ἀνάπτυξη, καταθέσεις διπλωμάτων εὑρεσιτεχνίας, ἀπασχόληση σὲ βιομηχανίες ὑψηλῆς τεχνολογίας, ποιότητα πανεπιστημίων καὶ ἐρευνητικῶν ἱδρυμάτων, συνεργασία πανεπιστημίων-βιομηχανίας κλπ. Ἔτσι φτάνει δυστυχῶς ἡ Ἑλλάδα νὰ κατατάσσεται 41η στον Παγκόσμιο Δείκτη Καινοτομίας καὶ 57η στον Παγκόσμιο Δείκτη Ἀνταγωνιστικότητας, ἀπὸ τὶς 129 καὶ 140 χῶρες ἀντίστοιχα, μὲ μόνο τὴν Κροατία νὰ βρίσκεται κάτω ἀπὸ αὐτὴν σὲ ἀμφότερους τοὺς δεῖκτες μεταξὺ τῶν χωρῶν τῆς ΕΕ.
Εἶναι σημαντικὸ νὰ σημειωθεῖ ὅτι ὑπάρχουν ἀξιόλογες ἑλληνικὲς ἑταιρεῖες ποὺ ἀναπτύσσουν πρωτοποριακὰ προϊόντα σὲ τεχνολογίες αἰχμῆς, ὅπως μὴ ἐπανδρωμένα ἀεροχήματα (Drones), ἠλεκτρο-ὀπτικὰ ὄργανα, συστήματα ἐπικοινωνιῶν, ἐφαρμογὲς κυβερνοάμυνας, ἀλλὰ καὶ λύσεις σὲ θέματα ἀνορθόδοξου ναυτικοῦ πολέμου μὲ μικρὸ κόστος καὶ μεγάλο ἐπιχειρησιακὸ ἀποτέλεσμα (π.χ. μὴ ἐπανδρωμένα σκάφη ἐπιφανείας-USV). Στὶς ἐταιρίες αὐτὲς συνεργάζονται Ἕλληνες ἀκαδημαϊκοὶ καὶ ἐρευνητὲς ποὺ δραστηριοποιοῦνται στὴ Ἑλλάδα καὶ τὸ ἐξωτερικό, ἀπόστρατοι ἀξιωματικοὶ μὲ ἐξαίρετους τίτλους σπουδῶν καὶ ἐμπειρία, εἰδικοὶ ἐπιστήμονες (ναυπηγοί, μηχανολόγοι μηχανικοί, ἠλεκτρολόγοι, προγραμματιστὲς) καὶ μὲ βάση τὶς ἐπιχειρησιακὲς ἀπαιτήσεις τῶν Ἐνόπλων μας Δυνάμεων εἶναι σὲ θέση νὰ ἀναπτύξουν πρωτοποριακὰ προϊόντα καὶ φτηνὲς ἀμυντικὲς λύσεις.
Τί πρέπει ὅμως νὰ γίνει στὴν πράξη, πέραν τῶν κοινῶν διαπιστώσεων;
Πρῶτον. Νὰ συσταθεῖ ἀνεξάρτητο Ὑφυπουργεῖο Ἀμυντικῆς Βιομηχανίας, μὲ δικό του προϋπολογισμό, τὸ ὁποῖο νὰ ἔχει τοὺς ἑξῆς στόχους:
α. Τὴν ἐσωτερικὴ ἀνάπτυξη καὶ παραγωγὴ ὁπλικῶν συστημάτων γιὰ τὴν κάλυψη τῶν ἀμυντικῶν ἀναγκῶν τῆς χώρας, μὲ τὴν ἐξασφάλιση κεφαλαίων γιὰ «ἔρευνα, ἀνάπτυξη καὶ καινοτομία» καὶ τὴν ὑποστήριξη τῶν ὑποδομῶν συγκεκριμένων Ἑλληνικῶν ἀμυντικῶν ἑταιρειῶν, γιὰ τὴν μελέτη, παραγωγή, ὁλοκλήρωση καὶ προώθηση στὴν ἀγορὰ ἀνταγωνιστικῶν προϊόντων.
β. Τὴν προώθηση τῶν Ἑλληνικῶν ἀμυντικῶν βιομηχανιῶν στὴν παγκόσμια ἀμυντικὴ ἀγορά, σὲ συνεργασία μὲ τὸ Ὑπουργεῖο Ἄμυνας.
γ. Τὴν ἔρευνα ἀγορᾶς καὶ τὶς τάσεις τῶν ἀναγκῶν τόσο τῶν Ἑλληνικῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων, ὅσο καὶ ἄλλων χωρῶν, γιὰ τὸν ἐξοπλισμὸ τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεών τους, ποὺ προκύπτουν ἀπὸ τὴν μελέτη τῶν διαπιστώσεων σύγχρονων ἐμπόλεμων συγκρούσεων.
δ. Τὴν ἐποπτεία καὶ συντονισμὸ τῶν κρατικῶν καὶ ἰδιωτικῶν βιομηχανιῶν, ἀμυντικοῦ ἐξοπλισμοῦ, καθὼς καὶ ὅλο τὸν προγραμματισμὸ τῶν προμηθειῶν τῶν ΕΔ, ἀσκώντας οὐσιαστικὴ Στρατηγικὴ Προμηθειῶν.
Δεύτερον. Νὰ θεσμοθετηθεῖ ἡ ἔννοια τῶν «βιομηχανικῶν ἐπιστροφῶν» σὲ κάθε προμήθεια ἀπὸ τὸ ἐξωτερικὸ σὲ ποσοστὸ 30%, γιὰ τὴν ἀνάληψη ὑποκατασκευαστικοῦ ἔργου ἀπὸ ἐγχώριες ἀμυντικὲς βιομηχανίες.
Τελικός μας στόχος θὰ πρέπει νὰ εἶναι ἡ κάλυψη ὅσο τὸ δυνατὸν περισσοτέρων ἐπιχειρησιακῶν ἀναγκῶν, μὲ ἀξιόπιστο τρόπο, ἀπὸ τὴν ἑλληνικὴ ἀμυντικὴ βιομηχανία.
Ἐξάλλου ἡ ἀμυντικὴ αὐτάρκεια τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεών μας, πέρα τῶν προαναφερθέντων πλεονεκτημάτων, θὰ ἐπιφέρει σὲ βάθος χρόνου καὶ σημαντικὰ ὀφέλη στὴν Ἑλληνικὴ οἰκονομία καὶ στὸ ἐμπορικὸ ἰσοζύγιο συναλλαγῶν, μὲ τὴν αὔξηση τῶν ἀμυντικῶν ἐξαγωγῶν.
Ὁ Ἀντιστράτηγος ἐ.ἀ. Ἰωάννης Ἰντζὲς εἶναι ἀπόφοιτος τῆς Σχολῆς Ἐθνικῆς Ἄμυνας, κάτοχος ΜΑ στὴν «Ἐφαρμοσμένη Στρατηγικὴ καὶ τὴν Διεθνή Ἀσφάλεια» καὶ ὑπεύθυνος Τομέα Ἐθνικῆς Ἄμυνας τοῦ Πατριωτικοῦ Δημοκρατικοῦ Κινήματος ΝΙΚΗ.
