Η κυβέρνηση, με την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στην Τουρκία στις 5 Σεπτεμβρίου, εγκαινιάζει ένα νέο κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με – ενδεχόμενες – ιστορικές επιπτώσεις…

Η κυβέρνηση, με την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στην Τουρκία στις 5 Σεπτεμβρίου, εγκαινιάζει ένα νέο κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις με – ενδεχόμενες – ιστορικές επιπτώσεις διμερώς και στις ευρύτερες ισορροπίες της Ανατολικής Μεσογείου. Ουσιαστικά, δεν πρόκειται για συνήθη γύρο διαλόγου, που είναι απολύτως αναγκαίος και επιβεβλημένος για την εκτόνωση της έντασης, αλλά για μία απολύτως καινούργια διαδικασία με υψηλό ρίσκο και έλλειψη διαφάνειας.

Προεκλογικά, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ενώ ενέδωσε στον επικίνδυνο πειρασμό εκμετάλλευσης της τραγικής πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ στη Θράκη, απέφυγε επιμελώς να παρουσιάσει τις θέσεις του επί ολόκληρου του φάσματος των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Μετεκλογικά, η αδιαφάνεια συνεχίζεται. Η πρακτική του πρωθυπουργού εμφανίζεται φυσιολογική, λόγω της ασφαλούς κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, αλλά θα αποδειχθεί λανθασμένη. Γιατί η εφαρμογή σημαντικών αποφάσεων θα απαιτήσει εσωκομματική και διακομματική συναίνεση που δύσκολα θα εξασφαλιστεί, αν συνυπολογιστούν τα συσσωρευόμενα εσωτερικά προβλήματα τους προσεχείς μήνες.

Ταυτόχρονα, βέβαια, δεν είναι δυνατόν να γίνεται δίκη προθέσεων του πρωθυπουργού (ότι “τα δίνει όλα στους πειρατές” κ.λπ.), καθώς – στην παρούσα φάση τουλάχιστον – η επικίνδυνη διάσταση αφορά, κυρίως, τη μορφή της νέας διαδικασίας και όχι το καθαυτό περιεχόμενο των συζητήσεων. Είναι δε κάπως ενθαρρυντικό ότι ο κ. Μητσοτάκης (ίσως διδαχθείς από το ναυάγιο της συνάντησης του Βοσπόρου, τον Μάρτιο του 2022) μίλησε, προ μηνός στη Λευκωσία, για «σταδιακή και αναστρέψιμη» πορεία βελτίωσης των ελληνοτουρκικών και ευρωτουρκικών σχέσεων, χωρίς «να είμαστε αφελείς».

Αντίθετα, στον Βόσπορο είχε ευχαριστήσει δημόσια έξι φορές τον κ. Ερντογάν, εκφράζοντας βεβαιότητα για επικείμενο ήρεμο καλοκαίρι. Απέτυχαν οικτρά η τακτική και οι προβλέψεις του και – το χειρότερo – δεν διέψευσε ποτέ τους εξωφρενικούς ισχυρισμούς του κ. Ερντογάν για διάλογο εφ’ όλης της ύλης, χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς την ασφάλεια του Διεθνούς Δικαίου, της ΕE και της Ατλαντικής Συμμαχίας.

Ο διάλογος με την Τουρκία

Κατόπιν αυτών, τρία είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της διαδικασίας που θα περιγράψουν, επί της αρχής, ο κ. Γεραπετρίτης και ο ομόλογός του Χακάν Φιντάν, αναμένοντας την οριστικοποίησή τους από τους κυρίους Μητσοτάκη και Ερντογάν εντός του Σεπτεμβρίου:

– Πρώτον, υπάρχει αμοιβαία πρόθεση αναβάθμισης σε “πολιτικό διάλογο” των, έως τώρα, υπηρεσιακών-τεχνοκρατικών επαφών στο επίπεδο των διπλωματών. Πρακτικά, δρομολογούνται η υποβάθμιση ως – ντε φάκτο – κατάργηση, αφενός, των διερευνητικών επαφών (ως άτυπες, προστάτευαν την ελληνική πλευρά από παράλογες αξιώσεις) και, αφετέρου, των πολιτικών διαβουλεύσεων σε επίπεδο γενικών γραμματέων των υπουργείων Εξωτερικών (απαιτείτο στοιχειώδης συμμόρφωση της Άγκυρας, πριν από την εμπλοκή των κυβερνήσεων).

Σημειώνεται ότι, κατά τις ελληνοτουρκικές επαφές του Μαρτίου και του Μάιου 2021, η Αθήνα δεν δέχθηκε τις απαιτήσεις της Άγκυρας για αλλαγή της μορφής των διερευνητικών και ουσιώδη πολιτικό χαρακτήρα των υπηρεσιακών διαβουλεύσεων. Στον νέο “πολιτικό διάλογο” πρωταγωνιστικός θα είναι ο ρόλος της υφυπουργού Εξωτερικών, πρέσβεως Αλεξάνδρας Παπαδοπούλου.

– Δεύτερον, θα επιβεβαιωθεί η αναζήτηση νέων Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) μεταξύ των υπουργείων Εθνικής Άμυνας και των Γενικών Επιτελείων. Ωστόσο, σημείο τριβής παραμένει το πεδίο εφαρμογής των ΜΟΕ. Η ελληνική πλευρά κρίνει χρησιμότερα τα διμερή, ενώ η τουρκική εμμένει στην υιοθέτηση πρόσθετων ΜΟΕ βάσει των προτάσεων της Στρατιωτικής Επιτροπής του ΝΑΤΟ για τον λεγόμενο “μηχανισμό αποτροπής κρίσεων” (deconfliction mechanism) στην Ανατολική Μεσόγειο.

Τρίτον, θα επιδιωχθεί ταχεία πρόοδος στη λεγόμενη “θετική ατζέντα” των οικονομικών και εμπορικών σχέσεων (υποδομές, πολιτική προστασία, τελωνεία, ναυτιλία, επενδύσεις κ.λπ.), ώστε να προετοιμαστεί καλύτερα το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας (ΑΣΣ) στη Θεσσαλονίκη, στα τέλη του έτους. Διαφορετικά, το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, που σχεδόν έχει εξαντλήσει τη χρησιμότητά του έπειτα από 53 (!) συμφωνίες, διακηρύξεις και μνημόνια κατανόησης από το 2010 έως το 2016, κινδυνεύει να αποδειχθεί “φούσκα”.

Ασφαλώς η κυβέρνηση οφείλει να αναλογιστεί και τις περιφερειακές εξελίξεις, καθώς η Τουρκία αναβαθμίζει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, ενώ εργαλειοποιεί την Αλβανία και τη Λιβύη κατά της Ελλάδας, χωρίς αξιόπιστη αντίδραση.

Έπρεπε να πάει ο Γεραπετρίτης στην Τουρκία;

Ο νέος υπουργός εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης μεταβαίνει στην Άγκυρα για να συναντήσει τον ομόλογο του, πρώην αρχικατάσκοπο της Τουρκίας Χακάν Φιντάν, σε προκαταρκτικές συζητήσεις για τον καθορισμό της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ στο Αιγαίον πέλαγος μεταξύ των δύο χωρών, ως απαιτεί ο ξένος παράγων.

Η Ελλάς έχει κατοχυρωμένο από το διεθνές δίκαιο των θαλασσών δικαίωμα επεκτάσεως των χωρικών της υδάτων στα 12 μίλια, το οποίον δεν έχει ακόμη ασκήσει. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιδιώκει την παραπομπή της μοναδικής διαφοράς στο Δικαστήριο της Χάγης και το “δοβλέτι” Ερντογάν απαιτεί την παράπλευρη υποβολή προς εκδίκαση του αφοπλισμού των ελληνικών νήσων του Βορειοανατολικού Αιγαίου και της παραίτησης της Ελλάδος από τις “γκρίζες ζώνες” που έχει αυτό χαράξει, όπως λχ. του ελληνικότατου νησιού Οινούσσες κλπ… Όπερ αντισυνταγματικό!

Πρώτη παρατήρηση: Όταν σου ζητούν κάτι από την περιουσία σου δεν πας εσύ στον διεκδικητή, αλλά έρχεται εκείνος στο σπίτι σου. Τον τρατάρεις… φοντάν και μετά του λες, “άντε στο καλό”! Δεύτερη, ο τουρκικός στρατός δεν αρκείται που εισέβαλε και παρανόμως κατέλαβε το 38% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας το 1974, αλλά προ εβδομάδος επιχείρησε να καταλάβει την ουδέτερη ζώνη της Κύπρου, στο μεικτό χωριό Πύλα, καταδικασθείς προς τούτο από το Συμβούλιο Ασφαλείας.

Ο Ελληνισμός δεν είναι διατεθειμένος να δεχθεί άλλα “τετελεσμένα” από τον Ερντογάν, αν πράγματι ούτος επιθυμεί ύφεση στις σχέσεις των δύο χωρών. Όπως έκαμε πίσω στα πρωτοφανή του δόγματα για τη τουρκική οικονομία (τα νέα τουρκικά επιτόκια ανήλθαν στο 25% και έπεται συνέχεια αν πιστέψουμε την Goldman Sachs, στο 35%), έτσι καλείται τώρα να αφήσει τις επεκτατικές του εμμονές στο εξωτερικό (τουρκολιβυκή συμφωνία που καταπατά την ελληνική ΑΟΖ, το casus belli, τις “ύποπτες” πυρκαγιές στην Αλεξανδρούπολη κλπ).

Μία κυρίαρχη κυβέρνηση, όπως η ελληνική, δεν συζητεί εν πνεύματι ανισοτιμίας με τον γείτονα. Διαφορετικά ανοίγει την όρεξη και σ’ άλλους ταραξίες, όπως ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα που έχει φυλακίσει τον εκλεγμένο δήμαρχο της Χιμάρας, Φρέντι Μπελέρη. Η Τουρκία έχει ανάγκη σήμερα της Ελλάδος κι όχι αντιστρόφως. Εάν επιθυμεί να επικαιροποιήσει την τελωνειακή της συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη παροχή βίζας στους Τούρκους υπηκόους, χρειάζεται για την αποδοχή των αιτημάτων της, όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και τη Κύπρο, αμφότερες κράτη-μέλη της ΕΕ.

Περαιτέρω, η τουρκική οικονομία με πληθωρισμό 43% τον περασμένο μήνα, προσπαθεί να δελεάσει τους ξένους επενδυτές που έχουν αποσύρει τα κεφάλαια απ’ τα τουρκικά κρατικά ομόλογα. Ματαίως, εάν συνεχίσει την προκλητική της στάση έναντι της δύσεως (ακόμη δεν έχει επικυρώσει την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ).

Σημειώνεται επίσης ότι για πρώτη φορά, η Αμερική έχει δηλώσει την κατηγορηματική της αντίθεση τόσο στην φιλορωσική πολιτική του ΄Ερντογάν, όσο και στις αυθαιρεσίες του στην ουδέτερη ζώνη της Κύπρου. Όταν μεταβεί ο νεοχαλίφης τον επόμενο μήνα στην Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών (που όπως μάθαμε πως “κλείδωσε” και η συνάντηση του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη) θα ακούσει πολλά δυσάρεστα.

Πάντως, η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει απογοητεύσει την ελληνική κοινή γνώμη με τον ερασιτεχνισμό στον τρόπο που αντιμετώπισε εφέτος τους εμπρησμούς στην Πάρνηθα και στον Έβρο. Μην προσθέσει κι άλλες απογοητεύσεις με ήττες στο ματς με την Τουρκία, ήδη 1-0 εις βάρος της Ελλάδος! Έπονται αυτοδιοικητικές εκλογές στις 8 Οκτωβρίου και εκεί θα διαπιστωθεί ότι ο “προπονητής” έχει χάσει την εμπιστοσύνη των οπαδών, για να μιλήσουμε με ποδοσφαιρικούς όρους.

Τέλος πάντων, κατευόδωση (=καλή επιτυχία) ευχόμαστε στον κ. Γεραπετρίτη. Δεν είναι εύκολος ο ρόλος του…

Πηγή