Βαχὶτ Τουρσούν: «Πάνω ἀπὸ 1.000.000 στὸν Πόντο μιλοῦν ἑλληνικά»!
«Ἐξαφανίζεται σιγὰ σιγὰ ἡ ποντιακὴ διάλεκτος στὰ ὀρεινὰ χωριὰ τῆς πατρίδας μου» δηλώνει στὴν «κυριακάτικη δημοκρατία» ὁ ἑλληνόφωνος μουσουλμᾶνος ποὺ ἔγραψε λεξικὸ μὲ 5.000 ἄγνωστες ποντιακὲς λέξεις
Τὰ ποντιακὰ εἶναι μιὰ διάλεκτος τὴν ὁποία ὁ Ἑλληνας τὴν καταλαβαίνει, ὁ Ρωμιὸς τοῦ Πόντου καὶ τῆς Πόλης τὴ μιλάει ἄπταιστα, καὶ ὁ νέος Ρωμιός, ὁ Ἑλληνας τοῦ Πόντου, τὴ μαθαίνει καλά, ἀλλὰ παράλληλα σπουδάζει μὲ τὴν τουρκικὴ γλῶσσα.
Ἀπὸ τὸν Νίκο Πετρουλάκη
Αὐτὸ σημαίνει ὅτι σὲ κάποια χρόνια θὰ ἐξαφανιστεῖ ἡ ποντιακὴ διάλεκτος καὶ θὰ τὴ μιλοῦν ἢ θὰ τὴν καταλαβαίνουν μόνοι οἱ ἄνθρωποι μεγαλύτερης ἡλικίας, γι’ αὐτὸ καὶ ὁ Βαχὶτ Τουρσοῦν, ὁ σημερινὸς πρωταγωνιστής μας, ἕνας ἑλληνόφωνος μουσουλμᾶνος ἀπὸ τὸν Πόντο, ποὺ ζεῖ 25 χρόνια τώρα στὴν Ἑλλάδα, ἔγραψε… καὶ παρουσίασε ἕνα λεξικὸ μὲ 5.000 ἄγνωστες ποντιακὲς λέξεις.
Τί νομίζετε; Μόνο τὸ «ἔλα, νὰ λελέβω σε» (νὰ σὲ ἀγκαλιάσω, νανουρίσω, χαϊδέψω) ὑπάρχει; Ἢ μόνο τὸ «ντὸ ἐποίκαμε;» (τί κάναμε;) ἢ τὸ «πουλόπομ» (πουλάκι μου, παιδί μου), ποὺ λέει ἡ μάνα στὸ παιδί, ἡ μήπως μόνο τὸ «ἐκάεν καὶ τὸ Τσάμπασιν», ποὺ σιγοτραγουδήσαμε ὅλοι;
Ὄχι! Ὄπως λέει στὴν «κυριακάτικη δημοκρατία» ὁ Βαχὶτ Τουρσοῦν: «Ὑπάρχουν χιλιάδες λέξεις στὴν ποντιακὴ διάλεκτο, οἱ ὁποῖες δὲν ἔχουν… βγεῖ ἀπὸ τὰ ὀρεινὰ χωριὰ τοῦ Πόντου. Μιλᾶνε αὐτὴ τὴ γλῶσσα, ἐκεῖ, τὴ γνήσια ποντιακή, ἀλλὰ ὅταν βγαίνουν ἀπὸ τὸν Πόντο ἡ γλῶσσα εἶναι ἄγνωστη, δὲν τὴν καταλαβαίνουν πουθενὰ καὶ πρέπει νὰ τὴν ὁμιλοῦν μόνο Πόντιοι, γιὰ νὰ συνεννοοῦνται. Ἐγὼ ἔβαλα σὲ μιὰ σειρὰ αὐτὲς τὶς 5.000 ἄγνωστες ποντιακὲς λέξεις καὶ ἔφτιαξα τὸ λεξικό, ποὺ μεταφέρει λέξεις ἀπὸ τὸν Πόντο, γιὰ νὰ διατηρήσουμε αὐτὴ τὴ διάλεκτο ὅσο μποροῦμε».
Ὁ Τραπεζούντιος ρέκτης, ἐρευνητὴς καὶ συγγραφέας παρουσίασε πρὶν ἀπὸ λίγες ἡμέρες τὸ Ρωμέϊκο – Τουρκικὸ Λεξικό. Ἀποτελεῖται ἀπὸ 590 σελίδες καὶ περιέχει 14.400 λέξεις καὶ 8.500 διάφορες φράσεις ποὺ ἀφοροῦν τὴν καθημερινότητα τοῦ ἑλληνόφωνου πληθυσμοῦ, ἐνῶ δίνει ἀρκετὲς πληροφορίες γιὰ τὸν ποντιακὸ πολιτισμὸ τοῦ τόπου, ποὺ δὲν ἔχουν καταγραφεῖ ποτέ.
«Μικρός, πίστευα ὅτι ὅλος ὁ κόσμος μιλάει τὴ γλῶσσα μου, γιατί εἶναι τόσο ὡραία, ἐκφραστική, μιὰ γλῶσσα στὴν ὁποία ὑπάρχουν λέξεις γιὰ καταστάσεις σύνθετες, μιὰ λέξη γιὰ κάθε περίσταση», λέει ὁ Βαχὶτ Τουρσοῦν, ποὺ ἀπὸ τὸ 1989, μόλις ἦρθε μετανάστης στὴν Ἑλλάδα, ἄρχισε τὴν καταγραφὴ τῆς γλώσσας ποὺ μιλοῦσε στὸ ἑλληνόφωνο χωριὸ Ὠτσενα (Ὠκενα) τοῦ Ὄφεως στὴν Τραπεζοῦντα.
«Μὲ τὴ λέξη “πουλόπομ” ἄνοιξα τὰ μάτια μου στὸν κόσμο. Μέχρι ἑπτὰ χρονῶν μιλοῦσα κάποια γλῶσσα ποὺ δὲν ἤξερα τί εἶναι. Μόλις στὰ 21 μου χρόνια, ὅταν γιὰ πρώτη φορὰ συνάντησα Ἑλληνα ἀπὸ τὴν Πόλη, μοῦ εἶπε ὅτι τὴ γλῶσσα μου τὴ λένε ποντιακὰ καὶ ὁμιλεῖται ἀπὸ πολλοὺς στὴν Ἑλλάδα» ἐξηγεῖ.
Καὶ στὴν ἐρώτηση πόσοι Ρωμιοὶ ὑπάρχουν στὸν Πόντο καὶ μιλοῦν τὴν ποντιακὴ γλῶσσα, ἀπαντᾶ: «Πιστεύω πάνω ἀπὸ 1.000.000 Ἑλληνες Ρωμιοί, Πόντιοι, ποὺ σὲ ὅλα τὰ ὀρεινὰ χωριὰ τοῦ Πόντου μιλᾶνε τὰ ποντιακά. Δὲν τοὺς τὸ ἀπαγορεύουν οἱ Τοῦρκοι ἐκεῖ ψηλά, ἀλλὰ τὰ παιδιά τους τὰ στέλνουν ὑποχρεωτικὰ σὲ τουρκικὸ σχολεῖο καὶ μαθαίνουν τουρκικά, σπουδάζουν, καὶ σιγὰ σιγὰ ἡ ποντιακὴ διάλεκτος φθίνει. Βλέπουν τηλεόραση καὶ ὅλοι μιλᾶνε τουρκικά, τὰ παιδιὰ ἐπηρεάζονται καὶ μιλᾶνε ὡς δεύτερη γλῶσσα τὰ ποντιακά. Κάποια στιγμή, ὅταν φύγουν οἱ ἄνθρωποι μεγαλύτερης ἡλικίας, θὰ ἀλλάξει καὶ τὸ σκηνικό, γι’ αὐτὸ καὶ ἔγραψα τὸ πρῶτο καὶ μοναδικὸ ποντιακὸ λεξικὸ μὲ αὐτὲς τὶς ἄγνωστες λέξεις, γιὰ νὰ μείνει ἄσβεστη ἡ φλόγα τῶν Ποντίων, νὰ μαθαίνουν στὰ παιδιά τους τὰ ποντιακά. Ἔχω γράψει κι ἕνα ἀκόμη βιβλίο μέ… ποντιακὰ ἀνέκδοτα. Ὡραῖο εἶναι, ἔχει μέσα χιλιάδες ποντιακὰ ἀνέκδοτα, γιὰ νὰ εὐθυμήσουμε, ἀλλὰ δὲν ἔχω τρόπο νὰ τὰ κυκλοφορήσω, οὔτε τὰ λεφτά. Ἔχω δώσει βιβλία σὲ ἕναν φίλο μου βιβλιοπώλη, στὴ Θεσσαλονίκη, τὸν Τάσο Κυριακίδη, αὐτὸς τὰ πουλάει, καὶ ὅποιος θέλει, ἀγοράζει».
Ὁ Βαχὶτ Τουρσοὺν εἶναι ἤρεμος, κατασταλαγμένος, ἀλλὰ καὶ ἀποφασισμένος: «Εἴμαστε διαλυμένοι οἱ Ἑλληνες Πόντιοι τῆς διασπορᾶς, ἄλλος ἐδῶ, ἄλλος ἐκεῖ, μᾶς διέλυσαν καὶ πρέπει νὰ προσπαθήσουμε ὅλοι γιὰ νὰ μείνει ζωντανὴ ἡ γλῶσσα μας, τὰ ἤθη καὶ τὰ ἔθιμα, ἐὰν εἶναι δυνατόν. Στοὺς Τούρκους δὲν ἀρέσουν αὐτά, ἀλλὰ δὲν ἐνοχλοῦν τοὺς Πόντιους ἐπάνω, γιατί δὲν ἔχουν ξεσηκωθεῖ, ὅπως οἱ Κοῦρδοι. Ἐμεῖς οἱ Πόντιοι εἴμαστε εἰρηνικοὶ ἄνθρωποι, καλοὶ ἄνθρωποι, δὲν θέλουμε πολέμους, ἀλλὰ εἴμαστε σκληρὴ φυλή, δυνατὴ ψυχή, καρδιά, πολεμιστὲς στὴ ζωή, ἐπίμονοι καὶ πολλὲς φορὲς ἐὰν βάλουμε κάτι στὸ μυαλό μας δὲν μᾶς τὸ βγάζει κανένας. Γι’ αὐτὸ καὶ πιστεύω ὅτι θὰ βοηθήσουμε ὅλοι οἱ Πόντιοι ὥστε νὰ μείνει ἄσβεστη ἡ φλόγα τῆς ποντιακῆς διαλέκτου, νὰ μείνει ζωντανὴ ἡ γλῶσσα μας, ἡ ὁποία μπορεῖ νὰ ἔχει ἀξία μόνο μέσα στὸν Πόντο ἢ ὅταν βρίσκονται Πόντιοι σὲ ἕνα σπίτι, ἀλλὰ οἱ Ἑλληνες τὴν καταλαβαίνουν, εἶναι ἑλληνικὴ ποντιακὴ διάλεκτος».
Καὶ ἡ προσωπική του ἐμπειρία: «Συνάντησα κάποιους Ἑλληνες τουρίστες, ὅταν βρισκόμουν στὴν Τουρκία. Τοὺς πέτυχα τὴν ὥρα ποὺ ἔμπαιναν στὸ λεωφορεῖο γιὰ ἀναχώρηση. Μπῆκα μέσα καὶ φώναξα δυνατὰ ἂν γνωρίζει κανεὶς ποντιακά. Μιὰ ἡλικιωμένη γυναῖκα μὲ ρώτησε ἀπὸ ποῦ εἶμαι. Ὀταν τῆς ἀπάντησα ἀπὸ τὴν Τραπεζοῦντα, μὲ ἀγκάλιασε τόσο σφιχτὰ καὶ τόσο ζεστά, σὰν νὰ ἤμουν παιδί της, ποὺ εἶχε χρόνια νὰ δεῖ. Συγκλονίστηκα. Σκέφτηκα τότε πὼς στὴν Ἑλλάδα πρέπει νὰ εἶναι ὄμορφα, φιλόξενα, ὅλοι εἶναι ἀδέλφια μου».
«Εἶμαι περήφανος γιὰ τὴν καταγωγή μου»
Ὁ Βαχὶτ Τουρσοὺν θεωρεῖται ἀνεπιθύμητος ἀπὸ τοὺς Τούρκους φανατικούς, γιατί ἀφιέρωσε τὴ ζωή του στὴ διάσωση τῆς ποντιακῆς διαλέκτου.
Ἡ ἐπίσημη Τουρκία θεωρεῖ τοὺς ποντιόφωνους στὴ Μαύρη Θάλασσα «Τούρκους», ποὺ μιλοῦν μιὰ «περίεργη» γλῶσσα, καὶ ὁ Βαχίτ, ποὺ ἐργάστηκε συστηματικὰ γιὰ νὰ γράψει καὶ νὰ ἐκδώσει ἕνα λεξικὸ γιὰ τὴ μητρική του γλῶσσα, δὲν τούς… κάθεται καλά, ὁ ἴδιος, ὅμως, δὲν πτοεῖται: «Ὁλοι οἱ συγγενεῖς μου, μάνα, πατέρας, ἀδέρφια εἶναι ἐκεῖ, πηγαίνω συχνὰ καὶ τοὺς βλέπω, κανένας δὲν μὲ πειράζει, ἂν καὶ μὲ βλέπουν κάποιοι μέ… μισὸ μάτι. Δὲν ἐνοχλῶ κανέναν, ἔγραψα δύο βιβλία γιὰ τὴ μητρική μου γλῶσσα, τὴν ποντιακή, εἶμαι περήφανος γιὰ τὴν καταγωγή μου καὶ τὸ ἔργο ποὺ παρουσίασα, μακάρι νὰ ἀκολουθήσουν κι ἄλλοι. Τὰ ὑπόλοιπα θὰ τὰ γράψει ἡ Ἱστορία…».
