Ὁ Θεμιστοκλής τῆς Πάφου, Ἐλευθέριος Χανδρινός [1937 -27 Ἰουλίου 1994]

Ο Θεμιστοκλής της Πάφου, Ελευθέριος Χανδρινός [1937 – 27 Ιουλίου 1994]

Ευαγγελία Κ. Λάππα15 Σεπτεμβρίου 2023

Τον Ελευθέριο Χανδρινό θα μπορούσαμε να τον αποκαλέσουμε «Θεμιστοκλής της Πάφου»,διότι μεγαλούργησε στην Πάφο και στην συνέχεια διώχθηκε από τα μεταπολιτευτικά καθεστώτατου Κωνσταντίνου Καραμανλή και των «απογόνων» του, όπως και ο μεγάλος Σαλαμινομάχος Θεμιστοκλής από την αρχαία Αθήνα.

Ο Ελευθέριος Χανδρινός γεννήθηκε στην Κομοτηνή στις 18 Σεπτεμβρίου 1937, μεκαταγωγή από την Κέρκυρα και ήταν το δεύτερο παιδί του Κωνσταντίνου Χανδρινού και τηςΜαρίας Δραζίνου. Τα πρώτα του χρόνια τα έζησε στην Κέρκυρα. Κατόπιν, το 1951, ηοικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα, στην οδό Πάφου, όπου ο Χανδρινός τελείωσε τηνβασική Εκπαίδευση. Στις 29 Σεπτεμβρίου 1954, ο Χανδρινός εισήχθη στη Σχολή ΝαυτικώνΔοκίμων, απ’ όπου απεφοίτησε με το βαθμό του Μάχιμου Σημαιοφόρου στις 29 Σεπτεμβρίου1958. Η αποφοίτησή του τον βρίσκει στην ΔΠΑ (Διοίκηση Πλοίων Αποβάσεως). Τον ίδιοχρόνο, συμμετείχε στους ιστιοπλοϊκούς αγώνες του Ναυτικού Ομίλου Πειραιώς, στουςοποίους ανεδείχθη νικητής

1

. Στις 28 Απριλίου 1963 νυμφεύθηκε την Αμαλία Γαβριήλ, με την οποία απέκτησε δύοκόρες.

(Πηγή: Chronica Historica Χρήστος Σ.)

Η σταδιοδρομία του στο Πολεμικό Ναυτικό

Υπηρέτησε σε πολλά πλοία του Πολεμικού Ναυτικού κι εκπαιδεύτηκε στονανθυποβρυχιακό πόλεμο στις ΗΠΑ το 1967. Την περίοδο 1969 – 1973, υπηρέτησε στην 353Μοίρα Ναυτικής Συνεργασίας πετώντας με αεροσκάφη SHU-16B. Παραλλήλως, έφθασε στονβαθμό του Πλωτάρχη.Στις 29 Μαΐου 1973, το όνομα του Χανδρινού, εν αγνοία του ίδιου, βρέθηκε γραμμένοστον κατάλογο των συμμετεχόντων στο «Κίνημα του Ναυτικού»

2

. Την ίδια ημέρα, οΧανδρινός βρισκόταν ως Αεροναυτίλος που θα μετέφερε τον Αρχηγό Ναυτικού ΚωνσταντίνοΜαργαρίτη στην Σούδα της Κρήτης. Ο συνάδελφός του, Υποπλοίαρχος Γεώργιος Κέτσης,φοβούμενος ότι ο Χανδρινός ανήκε στο «κίνημα», χωρίς να έχει υπηρεσία ο ίδιος στοσυγκεκριμένο αεροσκάφος, ζήτησε να τον αντικαταστάσει. Ο Χανδρινός αρνήθηκε νααντικατασταθεί και ο Κέτσης τον ανάγκασε σε αντικατάσταση με την απειλή του υπηρεσιακού του όπλου κολλώντας το, στον κρόταφό του. Την επόμενη ημέρα και εξαιτίαςτων δύο παραπάνω γεγονότων, ο Χανδρινός υπέβαλε αναφορά παραπόνων στον Διοικητή της353 Μ.Ν.Α.Σ.

3

 αλλά και στο Αρχηγείο Ναυτικού, ζητώντας ακρόαση από τον Αρχηγό Ναυτικού Κωνσταντίνο Μαργαρίτη. Τελικώς, μετά από ενέργειες, το όνομα του Χανδρινού,αφηρέθη από τον κατάλογο των στασιαστών.Στις 31 Αυγούστου 1973, έγινε Κυβερνήτης του Αρματαγωγού του Πολεμικού ΝαυτικούΛΕΣΒΟΣ L-172

4

.Στις 2 Ιουλίου 1974, απεστάλη μια επιστολή – τελεσίγραφο στον τότε Πρόεδρο τηςΕλληνικής Δημοκρατίας Φαίδωνα Γκιζίκη, από τον Πρόεδρο και Αρχιεπίσκοπο της ΚύπρουΜακάριο

5

, ο οποίος ζητούσε την απόσυρση όλων των Ελλαδιτών αξιωματικών από τηνΕθνική Φρουρά

6

.Στην πραγματικότητα, το τελεσίγραφο του Μακαρίου προς τον Γκιζίκη ήτανπροσχεδιασμένο. Τον Μάιο του 1974, είχε πραγματοποιηθεί μια μυστική συνάντηση στηνοικία του εκδότου της εφημερίδος «Ελευθερία», Πάνου Κόκκα, στο προάστιο Μάρνη τωνΠαρισίων, όπου παρευρέθηκαν ο τότε, αυτοεξόριστος στο Παρίσι, ΚωνσταντίνοςΚαραμανλής, ο τότε Υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Χένρυ Κίσσινγκερ και ο τότεΠρωθυπουργός της Τουρκίας Ετσεβίτ

7

. Εκεί, δρομολογώντας τις αποφάσεις της ΛέσχηςΜπίλντενμπεργκ (Μάιος 1973) και του Σεμιναρίου της Ρώμης (15 – 23 Νοεμβρίου 1973)

 8

,αποφασίστηκε η πρόκληση τεχνητής κρίσεως στην Κύπρο, η οποία θα είχε ως επακόλουθοτην διχοτόμηση της νήσου, την ανατροπή του καθεστώτος της 25

ης

 Νοεμβρίου

9

 και τηνεπάνοδο των παλαιοπολιτικών στην Ελλάδα. Σε αυτό το σχέδιο ήταν μυημένος ο Μακάριοςαπό τον διπλωμάτη Χρήστο Βωβίδη

10

.Εκείνες τις ημέρες και συγκεκριμένα στις 13 Ιουλίου 1974, ο Χανδρινός, ως Κυβερνήτηςτου Αρματαγωγού ΛΕΣΒΟΣ L-172, απέπλευσε από το λιμάνι των Κεχριών της Κορίνθου με

προορισμό την Πάφο, όπου θα μετέφερε 450 αντικαταστάτες αλλά και προμήθειες για τηνΕΛ.ΔΥ.Κ. (Ελληνική Δύναμη Κύπρου) στην Κύπρο.

(Πηγή:  Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ L-172 )

Στις 15 Ιουλίου 1974, ο Γκιζίκης

11

, παρακινούμενος από τον Ταξίαρχο ΔημήτριοΙωαννίδη

12

 και τον Αρχηγό Ενόπλων Δυνάμεων Γρηγόριο Μπονάνο και με την σύμφωνηγνώμη των Αμερικανών

13

, διενέργησε πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου μέσω τηςΕθνικής Φρουράς

14

. Ο Μακάριος, όμως, είχε ήδη φύγει στην Πάφο, πριν πέσει ο πρώτοςπυροβολισμός

15

. Ο Πλωτάρχης Ελευθέριος Χανδρινός, ενώ είχε μάθει για το πραξικόπημα εναντίον τουΜακαρίου, από το ραδιόφωνο, απεφάσισε την συνέχιση του πλου για την ολοκλήρωση τηςαποστολής του και ενημέρωσε σχετικώς το Αρχηγείο Ναυτικού, το οποίο ενέκρινε τιςπροθέσεις του

16

.Τελικώς, στις 19 Ιουλίου 1974, το Αρματαγωγό ΛΕΣΒΟΣ L-172 απεβίβασε στηνΑμμόχωστο την αποστολή της ΕΛΔΥΚ, παρέλαβε την αποστολή των απολυομένων τηςΕΛΔΥΚ -δυνάμεως 450 ανδρών- και έβαλε πλώρη προς την Ελλάδα.Την ίδια ημέρα, ο Μακάριος, σε συμφωνία με τον Υπουργό Εξωτερικών της ΒρετανίαςΤζέιμς Κάλλαχαν, στην ομιλία του στον ΟΗΕ απεκάλεσε την Ελλάδα επτά φορές ως«εισβολέα» και κάλεσε τους Τούρκους να εισβάλουν στην Κύπρο

17

.

Αττίλας Ι και το έπος του Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ

Στις 20 Ιουλίου 1974, παρ’ όλη την έντονη αγγλική στρατιωτική παρουσία πέριξ της Νήσου

18

, τουρκική νηοπομπή παρεβίασε τα χωρικά ύδατα της Κύπρου, στην οποία εκηρύχθηγενική επιστράτευση. Σχετικώς με την στάση που τήρησε η τότε Ελληνική ηγεσία απέναντιστην τουρκική εισβολή, η Κύπρια ιστορική ερευνήτρια Φανούλα Αργυρού, βασισμένη σεαμερικανικά αρχεία, γράφει: «Ο Σίσκο (σ.σ. Υπουργός Εθνικής Αμύνης των ΗΠΑ Τζόζεφ Σίσκο), με την επιστροφήτου από την Άγκυρα στην Αθήνα, μαζί με τον Αμερικανό Πρέσβη στην Αθήνα Χένρυ Τάσκα,πήγαν στο Ελληνικό Υπ. Άμυνας, όπου παρευρέθηκαν σε συνεδρία Συμβουλίου Πολέμου καιέδωσαν αυστηρές προειδοποιήσεις εναντίον οποιασδήποτε ενέργειας, προσπαθώντας νασυγκρατήσουν (όπως έκανε και ο Βρετανός Πρέσβης στην Αθήνα Σερ Ρόπιν Χούπερ) τηχουντική κυβέρνηση από το να αντιδράσει στην τουρκική εισβολή»

 19

.Ακούγοντας την κήρυξη του πολέμου από το ραδιόφωνο, ο Χανδρινός έπλευσε πάλι προςτην Κύπρο. Παράλληλα, ενημέρωσε τον επικεφαλής της αποστολής ΑντισυνταγματάρχηΠαναγιώτη Σταυρουλόπουλο ότι επιστρέφει στην Κύπρο, όπου θα αποβιβασθεί η δύναμη τωνεπιβαινόντων 450 παλαιών και εμπείρων στρατιωτών, που είχε παραλάβει την προηγούμενηημέρα. Στις 2 το μεσημέρι, το Α/Γ ΛΕΣΒΟΣ, έχοντας αγκυροβολήσει στην Πάφο, άρχισε τηναποβίβαση των οπλιτών, χρησιμοποιώντας τρεις από τις τέσσερις αποβατικές ακάτους(ΑΒ/ΑΚ) που διέθετε το πλοίο, παρέχοντας απρόσμενη ενίσχυση στην Κύπρο.Μετά από μισή ώρα περίπου, και ενώ συνεχιζόταν η απόβαση, ο Διοικητής ΕθνοφρουράςΠάφου ενημέρωσε τον Χανδρινό ότι ισχυρή δύναμη ενόπλων τμημάτων από Τουρκοκυπρίουςτης τουρκικής οργανώσεως Τ. Μ. Τ.

20

 είχε καταλάβει την οχυρωματική θέση ΜΟΥΤΑΛΟΣστην Πάφο και περίμενε ενισχύσεις από την Τουρκία, με σκοπό να καταλάβει όλη τηνπεριοχή.Ο πλωτάρχης Ελευθέριος Χανδρινός, γνωρίζοντας ότι η Ελλάδα δεν έχει εμπλακεί σεπόλεμο με την Τουρκία, και χωρίς να έχει διαταγές από την Αθήνα, απεφάσισε ναχρησιμοποιήσει τα πυροβόλα του «ΛΕΣΒΟΣ». Βομβάρδισε με 900 βλήματα περίπου την θέσηΜΟΥΤΤΑΛΟΣ και την ισοπέδωσε, αποδεκατίζοντας τους Τούρκους «υπερασπιστές» της, οιοποίοι πρόλαβαν να ενημερώσουν τις τουρκικές δυνάμεις εισβολής ότι δέχθηκαν επίθεση από νηοπομπή έντεκα ελληνικών πλοίων. Οι Τούρκοι, πανικόβλητοι από την αναπάντεχη αυτή εξέλιξη, έστειλαν στην περιοχήεναντίον την υποτιθέμενης νηοπομπής 3 αντιτορπιλικά (το ΚΟΤΖΑΤΕΠΕ, το ΑΝΤΑΤΕΠΕκαι το ΤΣΑΚΜΑΚ) και 28 αεροπλάνα

21

 τα οποία, απόντος του ΛΕΣΒΟΣ, επεδόθησαν σεεμφύλια αεροναυμαχία, διότι τα αεροπλάνα εξέλαβαν τα πλοία ως Ελληνικά, θεωρώντας ότιείχαν υψώσει παραπλανητικά τουρκικές σημαίες και τους επετέθησαν, ενώ και τα πλοίαανταπέδωσαν τα πυρά. Το αποτέλεσμα ήταν να βυθισθεί αύτανδρο το ΚΟΤΖΑΤΕΠΕ, να

καταστραφεί ολοσχερώς το ΑΝΤΑΤΕΠΕ και το ΤΣΑΚΜΑΚ να υποστεί ζημιές και να τεθείοριστικά εκτός πολέμου. Έντεκα αεροπλάνα κατερρίφθησαν και σκοτώθηκαν συνολικά 600Τούρκοι.

Το πλήρωμα του Α/Γ. ΛΕΣΒΟΣ εναλλάξ με τμήμα στρατιωτών της ΕΛ.ΔΥ.Κ. κατά την διάρκειατου κανονιοβολισμού του Τουρκοκυπριακού θύλακα του Μούτταλου στην Πάφο το μεσημέρι τις 20

ης 

 Ιουλίου 1974. (Αρχείο Οικ. Ελευθερίου Χανδρινού)

Ο Χανδρινός, ακολουθώντας επί έξι ώρες νότια πορεία και εν συνεχεία δυτική, είχε ήδηβάλει πλώρη για την Σητεία της Κρήτης, όπου έφθασε στις 14:50 της 22

ης

 Ιουλίου. Στις 22:20απέπλευσε από την Σητεία προς το Ναύσταθμο, όπου έφθασε στις 21:00 της 23

ης

 Ιουλίου, μεσώο και αβλαβές το πλήρωμα του Αρματαγωγού

22

.Οι Τούρκοι δεν έστερξαν τον εξευτελισμό που τους προξένησε ο Χανδρινός και γι΄ αυτότον λόγο, τον επεκήρυξαν μυστικώς.Εν τω μεταξύ, στις 21 Ιουλίου 1974, συνεκλήθη Πολεμικό Συμβούλιο του καθεστώτος,όπου ο τότε Πρωθυπουργός της Ελλάδος Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος έδωσε εντολή στηνηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων για προσβολή του τουρκικού στόλου με δύο Υποβρύχια καιέξι Phantoms την επομένη ημέρα. Κατόπιν εντολής των ΗΠΑ

23

, όμως, ο τότε αρχηγός τηςΑεροπορίας Αλέξανδρος Παπανικολάου δεν έδωσε διαταγή να απογειωθούν τα Phantoms καιο τότε Αρχηγός ΓΕΝ Πέτρος Αραπάκης

24

 έδωσε διαταγή στα υποβρύχια ΓΛΑΥΚΟΣ και ΝΗΡΕΥΣ, τα οποία βρίσκονταν μεταξύ της Ρόδου και της Κύπρου, καθώς και τοοχηματαγωγό «Ρέθυμνο» να επιστρέψουν στην Ρόδο

25

.

Στις 23 Ιουλίου 1974, στην Ελλάδα, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Φαίδων Γκιζίκης και οιΑρχηγοί των Επιτελείων κατήργησαν τον Ιωαννίδη, με σκοπό να καλέσουν τουςπαλαιοπολιτικούς. Ο Ιωαννίδης δεν αντέδρασε καθόλου

26

 και εξαφανίστηκε, παρότι σύμφωναμε τον ίδιο τον Αρχηγό Ενόπλων Δυνάμεων Μπονάνο:

«του ήτο εύκολον με ένα νεύμα του μόνον, να μας ενταφιάση στον περίβολον του Αρχηγείου»

 27

. Επακολούθησαν διαβουλεύσεις με τους παλαιοπολιτικούς, στις οποίες κάποιοι μεθοδικώςηργάζοντο για την επάνοδο του Καραμανλή. Τον κυριότερο ρόλο τον έπαιξε ο ΕυάγγελοςΑβέρωφ, για τον οποίο ο Μπονάνος γράφει σχετικώς:

«Περί την 7 

ην

εσπερινήν επανήλθε στο γραφείον του Γκιζίκη ο Αβέρωφ. Ενωρίτερα,επικαλεσθείς κάποιαν αδιαθεσίαν από το στομάχι του, είχε αποσυρθή εις κάποιον άλλογραφείον, αναπαυόμενος. Τουλάχιστον έτσι είπε. Με επλησίασε και μου είπε: «Μα γιατί ταλαιπωρείσθε; Δεν φέρνετε τον Καραμανλή να λύση αμέσως την κατάστασιν;»

 28

Επίσης, χάρη στον παρασκηνιακό ρόλο του Αρχηγού Ναυτικού Πέτρου Αραπάκη

29

, τουΔιοικητή της ΚΥΠ Σταθόπουλου, του Διοικητού Γ’ Σώματος Στρατού Ιωάννου Ντάβου

30

, τουπρεσβευτή των ΗΠΑ Χένρυ Τάσκα

31

 και του Στρατιωτικού Ακολούθου της ΑμερικανικήςΠρεσβείας Αντισυνταγματάρχη Μάρντερ

32

, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής επέστρεψε στηνΕλλάδα και ορκίστηκε Πρωθυπουργός στις 4 τα ξημερώματα της 24

ης

 Ιουλίου 1974. Ηορκωμοσία του τελευταίου έγινε ενώπιον του Φαίδωνος Γκιζίκη

33

.Οι Τούρκοι κατείχαν στην Κύπρο, την πόλη της Κυρηνείας και ορισμένα σημείαανατολικά της, στην περιοχή Αγίου Γεωργίου, που είχε αποτελέσει και το αρχικόπρογεφύρωμα της εισβολής τους. Οι ηρωικές μάχες της Εθνικής Φρουράς και της ΕΛ.ΔΥ.Κ.,είχαν εξασφαλίσει τον έλεγχο του Πενταδάκτυλου, την αποτροπή διευρύνσεως του μικρούπρογεφυρώματος και την εξάλειψη σχεδόν όλων των τουρκοκυπριακών «θυλάκων» πού απότο 1964, και έπειτα ήλεγχαν το 12% της νήσου.Στις 25 Ιουλίου 1974 άρχισαν στην Γενεύη οι εργασίες της Τριμερούς Διασκέψεως γιατην Κύπρο με εκπρόσωπο της Ελλάδος τον νέο Αντιπρόεδρο και Υπουργό Εξωτερικών,Γεώργιο Μαύρο

34

. Τήν ίδια ώρα, οι Τούρκοι παραβίαζαν την κατάπαυση του πυρός καιαπεβίβαζαν δυνάμεις στην Κύπρο, χωρίς καμία αντίδραση της Ελλάδος. Στις 26 Ιουλίου 1974,η Ελλάδα απεδέχθη την «Διακήρυξη της Γενεύης», η οποία διεκήρυττε ότι οι τουρκικέςδυνάμεις εισβολής θα παρέμεναν κατέχοντας όσο έδαφος είχαν κατακτήσει, υποχρέωνε τήνΕθνική Φρουρά να αποχωρήσει αμέσως απ΄ όλους τούς τουρκοκυπριακούς «θυλάκους» πουείχε καταλάβει και δημιουργούσε «ζώνη ασφαλείας» πού ουσιαστικά αποτελούσε γραμμήδιχοτομήσεως της Κύπρου.Αυτό είχε ως επακόλουθο, τις επόμενες ημέρες οι Τούρκοι, παραβιάζοντας συνεχώς τηνεκεχειρία, να επεκτείνουν σταδιακώς την κατοχή της Κύπρου από το 4% στο 12%. Στις 27Ιουλίου 1974, η Ελληνική Κυβέρνηση Καραμανλή, αντί άλλης αντίδρασης, έδωσε εντολή γιασταδιακή αποστράτευση.

Αττίλας ΙΙ (Σύντομη Ανασκόπηση)

Στις 14 Αυγούστου 1974, η Τουρκία εξαπέλυσε δεύτερη εισβολή στην Κύπρο. ΣτηνΕλλάδα συνεκλήθη Πολεμικό Συμβούλιο, στο οποίο αποφασίστηκε η μη αντίδραση τηςΕλληνικής ηγεσίας απέναντι στην Τουρκική εισβολή, καθώς ο Καραμανλής δήλωσε τοκατάπτυστο «Η Κύπρος κείται μακράν». Την επομένη ημέρα, ο τελευταίος απηύθυνεδιάγγελμα προς τον Ελληνικό λαό, από ραδιοφώνου και τηλεοράσεως, λέγοντας μεταξύάλλων:

«Διά τήν Ελλάδα ετέθη άμεσον και μέγα δίλημμα: πρέπει να αντιδράση με βίαν εις την βίαν; Με δολιότητα εις τήν δολιότητα; Πρέπει να προσφύγη και εκείνη εις τον νόμον της ζούγκλας 

35

;… Η ένοπλος αντιμετώπισις των Τούρκων εις τήν Κύπρον καθίσταται αδύνατος και λόγωαποστάσεως και λόγω των γνωστών τετελεσμένων γεγονότων. Και δεν ήτο δυνατόν ναεπιχειρηθή χωρίς τον κίνδυνον εξασθενήσεως της αμύνης της Ελλάδος.»!

 Όλα αυτά αποτελούσαν προφάσεις. Την περίοδο 1968 – 1973 είχε επιτευχθεί αεροναυτική υπεροπλία της Ελλάδος στο Αιγαίο και την Κύπρο

36

. Δεν ήταν λοιπόν μακριά η Κύπρος για τα υπερσύγχρονα PHANTOMS, τις Πυραυλακάτους και τα Υποβρύχια πού μόλις είχαναγορασθεί, όταν ήταν κοντά για τις Τριήρεις του Κίμωνος το 450 π. Χ..

Τα υποβρύχια Γλαύκος ΙΙΙ, Νηρεύς ΙΙ, Πρωτεύς ΙΙ και Τρίτων ΙΙ ήταν τα πρώτα παγκοσμίως συμβατικά υποβρύχια τύπου 209/1100 (Πηγή: Greek National Pride  )

Ποιος, όμως, ήταν ο λόγος που ο Καραμανλής προέβη σε τέτοιες δηλώσεις; Η ιστορικήερευνήτρια Φανούλα Αργυρού αποκαλύπτει:

«Ερευνώντας, όμως, τα βρετανικά και αμερικανικά επίσημα έγγραφα, για να προβεί ο Κ. Καραμανλής στη δήλωση εκείνη προηγήθηκαν τα εξής: Στις 14 Αυγούστου 1974, σε συνεδρίαστην πρωθυπουργική κατοικία, οι Βρετανοί πήραν την τελική απόφαση ότι θα άφηναν τους Τούρκους να προχωρήσουν δίχως να κάνουν τίποτα. Ο Χάρολτ Γουίλσον (Βρετ. Πρωθυπουργός) ήταν της άποψης ότι ούτε η βρετανική κυβέρνηση, ούτε τα Ηνωμένα Έθνηέπρεπε να εμπλακούν στρατιωτικώς με την Τουρκία. Την ίδια στάση κράτησε και ο Αμερικανός Υπ. Εξωτερικών «Δρ» Χένρυ Κίσσιγκερ (ο οποίος ακολουθούσε τη βρετανική πολιτική και όχιαντιστρόφως). Την ίδια μέρα, ο Κ. Καραμανλής ζήτησε από τους Βρετανούς κάλυψη να στείλειαεροπορικώς από την Κρήτη ενίσχυση της Εθνικής Φρουράς μια δύναμη 10.000 ανδρών στην Κύπρο,

όμως η απάντηση ήταν αρνητική από τον Τζέιμς Κάλλαχαν (Βρετανό Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας).

 Από αμερικανικό δε έγγραφο ημερομηνία 15 Αυγούστου 1974, βρήκα ότι σε τηλεφωνικήεπικοινωνία με τον Κίσσιγκερ, ο Κάλλαχαν του είπε για το ελληνικό αίτημα μέσω Μαύρου καιτην απόρριψή του. Όμως πρόσθεσε και τούτο: “Του έστειλα (του Μαύρου) μήνυμα ότι, δεν μπορεί να γίνει για πολλούς λόγους, που εξήγησα. Ένας λόγος που ενδιαφέρει είναι ότι όταν είδατον Μακάριο το πρωί, τον ρώτησα ποια ήταν η άποψή του, αν μας εζητείτο να κάνουμε κάτιτέτοιο και μου είπε, μα τι θα έκαναν τα στρατεύματα αν πήγαιναν εκεί; Έτσι ήμουν στη θέση ναδώσω οδηγίες στον πρέσβη μας (στην Αθήνα) ότι ο Μακάριος δεν έβλεπε λόγο για κάτι τέτοιο.Έτσι νομίζω μπορούμε να θεωρούμε το θέμα αυτό νεκρό”….

37

Έτσι φθάσαμε να ακουστεί το περιβόητο του Κ. Καραμανλή “Η Κύπρος κείται μακράν”, μετη διαφορά, σύμφωνα με τον Τζέιμς Κάλλαχαν, γι’ αυτό συμφωνούσε και ο ίδιος ο Μακάριος!»

38

Στις 20 Αυγούστου 1974, μετά την λήξη των επιχειρήσεων στην Κύπρο, με την Τουρκία να κατέχει το 38% της νήσου, άρχισε σταδιακώς η αντικατάσταση των Αξιωματικών που υπηρετούσαν στην Κύπρο την περίοδο του πολέμου, διαδικασία που ολοκληρώθηκε τονΟκτώβριο του 1974. Οι αξιωματικοί, που τους αντικατέστησαν, διετάχθησαν από τον τότεΑρχηγό των Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδος Στρατηγό Διονύσιο Αρμπούζη να συντάξουν νέες εκθέσεις πολεμικής δράσεως για τους αξιωματικούς, που συμμετείχαν στις επιχειρήσειςεναντίον των Τούρκων εισβολέων και να τις υποβάλλουν στο Αρχηγείο των ΕνόπλωνΔυνάμεων εντός έντεκα ημερών. Βάσει της διαταγής αυτής, οι εκθέσεις που είχαν ήδησυνταχθεί προηγουμένως, έπρεπε να υποβληθούν στο Αρχηγείο των Ενόπλων Δυνάμεων καιόσες από αυτές είχαν καταχωρηθεί στα Ατομικά έγγραφα των Αξιωματικών, να διαγραφούν

39

.Σχετικά με την στάση αυτών των αξιωματικών απέναντι στους ηρωικούς πολεμιστές, ο Νικόλαος Αργυρόπουλος γράφει:

«Πολλοί από τους αξιωματικούς που ήλθαν στις Μονάδες της Ε.Φ. (σ.σ. Εθνικής Φρουράς), μετά την λήξη του πολέμου, επέδειξαν αρκετά σκληρή συμπεριφορά εις βάρος των εξ  Ελλάδος οπλιτών, οι οποίοι δεν είχαν ακόμα συνέλθει από την φρίκη του πολέμου. Γιαασήμαντη αφορμή, επέβαλαν βαριές ποινές φυλακίσεως (π.χ. 20ήμερος αυστηρά φυλάκισις,επειδή συνελήφθη εκτός στρατοπέδου φέρων πολιτικήν περιβολήν), γνωρίζοντας ότι μετά την λήξη της θητείας τους, ΔΕΝ θα απολυθούν, αλλά θα συνεχίσουν να υπηρετούν για όσο διάστημαδιαρκούν οι επιβληθείσες ποινές. Δεν αρκούσε, δηλαδή, ο πόλεμος και η εξ αυτού του λόγουεξάμηνη παράτασις της εικοσιτετράμηνης θητείας, έπρεπε να υπηρετήσουν και τις ημέρες φυλακίσεως, οι οποίες συχνά είχαν διψήφιο αριθμό, που υπερέβαινε τον μήνα».

40

 Ορισμένοι γονείς των εξ Ελλάδος οπλιτών, ζήτησαν εγγράφως από τον Υπουργό ΕθνικήςΑμύνης της Ελλάδος Ευάγγελο Αβέρωφ – Τοσίτσα, να χαρίσει τις ποινές των τέκνων τους,χρησιμοποιώντας το προνόμιο που είχε εκ του Νόμου

41

, αλλά η αίτησή τους απερρίφθη

42

.Οι ένοχοι της κυπριακής τραγωδίας ουδέποτε εδιώχθησαν. Στις 8 Μαρτίου 1975, ο τότεΥπουργός Αμύνης της Ελλάδος Ευάγγελος Αβέρωφ – Τοσίτσας ανέστειλε την έναρξη τηςποινικής διώξεως των στρατιωτικών υπευθύνων της τραγωδίας της Κύπρου, με την πρόφασητης «ενδεχόμενης διαταράξεως των διεθνών σχέσεων του κράτους»! Παράλληλα, ο τότεΥπουργός Δικαιοσύνης της Ελλάδος Κωνσταντίνος Στεφανάκης

43

 ανέστειλε την έναρξηποινικής διώξεως των πολιτικών υπευθύνων, με την ίδια πρόφαση

44

. Παραλλήλως, οιπρωταίτιοι της προδοσίας της Κύπρου έλαβαν βαθμούς αποστρατείας και συντάξεις ακόμη καιτίτλο «Επιτίμου Αρχηγού»

45

.Μέσα σε αυτές τις συνθήκες ο Χανδρινός συνέχισε την σταδιοδρομία του.

Το «ατύχημα» και το μαρτυρικό τέλος

Τον Φεβρουάριο του 1982, αν και ήταν επικηρυγμένος από τους Τούρκους, του επροτάθη να μετατεθεί ως Ναυτικός Ακόλουθος της Ελληνικής Πρεσβείας στην Άγκυρα, αλλά εκείνοςαρνήθηκε.Στις 24 Απριλίου 1982, προήχθη σε Πλοίαρχο. Κάθε φορά, όμως, που κρινόταν γιαπροαγωγή, διαπίστωνε ότι από τον προσωπικό του φάκελο εξαφανίζονταν έγγραφα πουσχετίζονταν με την δράση του «ΛΕΣΒΟΣ» στην Κύπρο

46

.Από τις 4 Μαΐου 1982 έως τις 10 Μαΐου 1983, υπηρέτησε ως Κυβερνήτης τουΕκπαιδευτικού Πλοίου (ΕΚΠ)/ Π. ΆΡΗΣ.Στις 5 Απριλίου 1984, τελικώς, ο Ελευθέριος Χανδρινός απεστάλη σκοπίμως καιεπιβεβλημένως πια, ως Ναυτικός Ακόλουθος στην Άγκυρα, μετά από διαταγή τουΑναπληρωτή Υπουργού Εθνικής Αμύνης Αντωνίου Δροσογιάννη, του Πρωθυπουργού καιΥπουργού Εθνικής Αμύνης Ανδρέα Παπανδρέου καθώς και του Αρχηγού Γενικού Επιτελείου Ναυτικού (ΓΕΝ), Αντιναυάρχου ΠΝ (Πολεμικού Ναυτικού) Νικολάου Παππά

47

.

Πριν αναχωρήσει για την Άγκυρα, ανέλαβε την μεταφορά – ρυμούλκηση του θωρηκτούΑΒΕΡΩΦ από τον Πόρο, όπου ήταν ελλιμενισμένο για έτη, στο Ναυπηγείο Σκαραμαγκά τουΠειραιά, για δεξαμενισμό και συντήρηση, όπως και έγινε.Στις 28 Ιανουαρίου 1986, ενώ βρισκόταν στην Άγκυρα, ως Ναυτικός Ακόλουθος,απεστρατεύθη εν αγνοία του με τον βαθμό του Αρχιπλοίαρχου, με την αιτιολογία ότι εκρίθηανεπιθύμητος ως Διοικητής στην ειρήνη και στον πόλεμο

48

. Στις 4 Μαρτίου 1986, ενώ είχεπεριέλθει σε γνώση του η αποστρατεία του, ανεκλήθη στην ενέργεια. Στις 13 Μαρτίου 1986,ετέθη σε αποστρατεία για δεύτερη φορά, με το βαθμό του Αρχιπλοιάρχου. Στις 11 Απριλίου1986, ο Χανδρινός ευρισκόμενος στην Άγκυρα, οργισμένος λόγω της πρόωρης αποστρατείαςτου, απέστειλε αίτηση επανάκρισης, συνοδευόμενη με αναφορά – απάντηση στην αιτιολογίατου ότι ήταν ανεπιθύμητος ως Διοικητής

49

. Στις 15 Απριλίου 1986, απεστάλη η αναφορά με τοεπίσημο έγγραφο από την Ελληνική Πρεσβεία της Άγκυρας

50

.Τον Μάιο του 1986, ο Χανδρινός εκλήθη για υπηρεσιακούς λόγους στην Αθήνα και τουζητήθηκε να έλθει οδικώς με το αυτοκίνητό του. Στις 17 Μαΐου 1986, όμως, όταν, μετά τηνολοκλήρωση της αποστολής του, επέστρεφε στην Άγκυρα οδικώς, λίγο πιο έξω από τηνΚομοτηνή, ένα φορτηγό έπεσε επάνω στο αυτοκίνητό του και το έριξε σε έναν γκρεμό, μεαποτέλεσμα ο Χανδρινός να τραυματισθεί βαριά. Το αξιοπερίεργο είναι ότι το φορτηγό πουπροκάλεσε το ατύχημα, πέρασε από το τελωνείο της Ελλάδος προς την Τουρκία

51

.Διακομίστηκε στο Νοσοκομείο της Κομοτηνής για νοσηλεία, αλλά η κατάστασή του ήταντόσο κρίσιμη, που το ιατρικό προσωπικό του νοσοκομείου δεν ήξερε πώς να τον χειριστεί. Τοεπίσης αξιοπερίεργο ήταν ότι, ενώ έπρεπε να διακομιστεί στο 424 Στρατιωτικό Νοσοκομείοτης Θεσσαλονίκης, δεν υπήρχε ένα διαθέσιμο ελικόπτερο για να τον μεταφέρει εκεί. Τελικώς,διακομίστηκε εκεί, σε εξαιρετικά κρίσιμη κατάσταση, λόγω της καθυστερημένης διακομιδής. Το τελευταίο αξιοπρόσεκτο γεγονός είναι πως την επόμενη μέρα, η Τουρκική Πρεσβείαέστειλε στον επικηρυγμένο Χανδρινό ένα μπουκέτο κόκκινα τριαντάφυλλα με ευχές γιαγρήγορη ανάρρωση

52

.Ο κίνδυνος να μείνει παράλυτος, αφού ο δωδέκατος θωρακικός σπόνδυλος είχε σπάσει,ήταν ορατός και λόγω της κατάστασής του και της βλάβης των πνευμόνων, δεν μπορούσε ναεγχειρισθεί αμέσως. Ο ορθοπεδικός Βασίλης Θεοδώρου, που εστάλη από το ΓΕΝ, είπε στηνσύζυγο του Χανδρινού, Αμαλία, ότι δεν πρέπει να μετακινηθεί από εκεί και πως πρέπει ναχειρουργηθεί και μάλιστα από αυτόν, διαφορετικά δεν έχει ελπίδα να ζήσει. Η σύζυγος τουΧανδρινού αρνήθηκε και αποφάσισε την διακομιδή του ασθενούς στην Δυτική Γερμανία καισυγκεκριμένα στην Φρανκφούρτη.Ο Χανδρινός, μόλις εισήχθη στο Νοσοκομείο της Φρανκφούρτης, μπήκε αμέσως στηνεντατική και χειρουργήθηκε την επόμενη εβδομάδα. Η εγχείρηση ολοκληρώθηκε με απόλυτηεπιτυχία, αλλά οι γιατροί διατήρησαν επιφυλάξεις για το αν θα μπορούσε στο μέλλον οΧανδρινός να περπατήσει.

Στον θάλαμο της εντατικής, όμως, υπήρχε μια γιατρός από τα Σκόπια, η οποία παρείχεστον Χανδρινό φάρμακα, που όσο κρατούσε η επήρειά τους, τον έκαναν να παραλογίζεται.Με παρέμβαση της συζύγου του, ο Χανδρινός μεταφέρθηκε στο θάλαμο του τμήματος ενός Έλληνος γιατρού. Εκεί, όμως, ένας Ινδός γιατρός τον κούραζε με αχρείαστες αλλά καιεπώδυνες για τον οργανισμό του ιατρικές εξετάσεις. Με παρέμβαση, όμως, της συζύγου τουΧανδρινού, ο Ινδός δεν τον ενόχλησε πάλι. Ύστερα, από αυτές τις εξελίξεις, η υγεία του Χανδρινού βελτιώθηκε ραγδαίως, σε σημείοπου μπορούσε να κουνήσει και τα δάκτυλα των ποδιών του.Στις 6 Νοεμβρίου 1986, ενώ βρισκόταν ακόμη στην Γερμανία, ανεκλήθη στην ενεργό υπηρεσία. Στις 4 Δεκεμβρίου 1986, ο Έλληνας Ναυτικός Ακόλουθος στην Γερμανία, ΝικόλαοςΘεμελίδης, ειδοποίησε τον Ελευθέριο Χανδρινό και την σύζυγό του ότι κατόπιν διαταγής τουΓΕΝ, θα έπρεπε να επιστρέψουν στην Ελλάδα και να συνεχιστεί η θεραπεία στο Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών. Την επόμενη ημέρα, όμως, φθάνοντας στο Αεροδρόμιο του Ελληνικού,τους περίμενε εκ μέρους του ΓΕΝ ο Αρχιπλοίαρχος Τιμόθεος Μασούρας, ο οποίος τουςμετέφερε στο σπίτι τους για να συνεχίσουν μόνοι τους την θεραπεία.Στις 6 Μαρτίου 1987, προήχθη σε Υποναύαρχο, ενώ ετέθη πάλι σε αποστρατεία στις 29Απριλίου 1987. Το τελευταίο γεγονός, που συνέβη σε περίοδο που εμφάνιζε βελτίωση τηςαναπηρίας, τον κατέβαλε.Στις 28 Ιουνίου 1987, το ΓΕΝ του απέστειλε έγγραφο, με το οποίο του γνώριζε «ωςευδοκίμως τερματίσαντα την σταδιοδρομία του», κρινόμενο με προαγωγές ΑρχιπλοιάρχωνΜαχίμων. Στις 22 Ιουλίου 1987, ο Χανδρινός απέστειλε εκ νέου αίτηση επανάκρισης, στηνοποία το ΓΕΝ απήντησε αρνητικά στις 16 Νοεμβρίου 1987. Στις 16 Οκτωβρίου 1991, κατόπινπροσφυγής του Ελευθερίου Χανδρινού στο Συμβούλιο Επικρατείας και με απόφαση πουεξεδόθη υπέρ αυτού, το ΓΕΝ ακύρωσε την προηγούμενη προαγωγή και την προηγούμενηαποστρατεία ως Υποναυάρχου, ενώ τον προήγαγε εκ νέου σε Υποναύαρχο και ταυτόχρονατον απεστράτευσε για τέταρτη φορά με το βαθμό του Υποναυάρχου. Στις 26 Μαρτίου 1992,κατόπιν νέας προσφυγής του Ελευθερίου Χανδρινού στο Συμβούλιο Επικρατείας και μεαπόφαση που εξεδόθη υπέρ αυτού, το ΓΕΝ ακύρωσε την προηγούμενη προαγωγή και τηνπροηγούμενη αποστρατεία ως Υποναυάρχου, ενώ τον προήγαγε εκ νέου σε Υποναύαρχο καιταυτόχρονα τον απεστράτευσε για πέμπτη και τελευταία φορά με το βαθμό του Αντιναυάρχου.Ωστόσο, ο Χανδρινός παρέμεινε οικονομικώς στο βαθμό του Υποναυάρχου και γι αυτό τονλόγο κατέφυγε για τρίτη φορά στο Συμβούλιο Επικρατείας, το οποίο τον δικαίωσε με τηνθετική του απόφαση, που απέρριψε όμως το ΓΕΝ. Το 1993, κατέφυγε στο Νομικό Συμβούλιοτου Κράτους, με του οποίου εντολή και του τότε Υπουργού Οικονομικών, δικαιώθηκε.Στις αρχές Ιουλίου 1994, έπαθε εγκεφαλικό και μεταφέρθηκε στο Ναυτικό ΝοσοκομείοΑθηνών. Εκεί, συνήλθε αλλά έπεσε σε κώμα. Η ιατρική εξέταση έδειξε ότι είχε χαθεί από τοαίμα κάποιο στοιχείο, του οποίου η έλλειψη προκαλούσε αιμορραγία. Αποφασίστηκε να γίνει

τεχνητή έκχυση του στοιχείου, όπως και έγινε επιτυχώς αλλά το στοιχείο εχάθη ανεξήγητααπό το αίμα. Η σύζυγος του Χανδρινού, Αμαλία, ζήτησε από τους γιατρούς να κάνουν ιατρικόσυμβούλιο, κάτι που απέρριψε ο Διευθυντής του Ναυτικού Νοσοκομείου Αθηνών, με τηνπρόφαση ότι ο Χανδρινός ήταν απόστρατος και συνεπώς δεν το εδικαιούτο. Η Αμαλίαεπικοινώνησε τηλεφωνικώς με τον Αρχηγό ΓΕΝ και, αφού του εξήγησε τι συνέβη, τονπαρεκάλεσε να επαναφέρει τον Χανδρινό στην ενεργό υπηρεσία, ώστε να πραγματοποιηθεί τοιατρικό συμβούλιο. Ο Αρχηγός ΓΕΝ αρνήθηκε να το πράξει. Τελικώς, όταν ο Χανδρινόςβρισκόταν πλέον σε καταστολή, οι γιατροί αποφάσισαν να κάνουν ένα υποτυπώδες ιατρικόσυμβούλιο.Στις 27 Ιουλίου 1994, όμως, ο Ελευθέριος Χανδρινός απεβίωσε. Άφησε την τελευταία τουπνοή σε ηλικία μόλις 57 ετών.

(Πηγή:  Ελλήνων Ιστορία

 )

Παραθέτω ένα ποίημα γι’ αυτόν τον μεγάλο Ήρωα της Ελλάδας μας:

Ο Θεμιστοκλής της Πάφου, Ελευθέριος Χανδρινός

Συ της Κερκύρας βλαστάρι,Πλωτάρχα Λευτέρη Χανδρινέ,του Πολεμικού Ναυτικού μας το καμάρι,του Έθνους μάρτυρα ηρωικέ.

***Του Ιουλίου εικοστή ημέρα,του εβδομήντα-τέσσερα χρονιά,που τα χώματα της Κύπρου τα αγιασμένα,του Αττίλα πάτησε η στρατιά.***Τόλμησες να αντισταθείς γενναίως,σε ξένων πλάνα σκοτεινά, να ενεργήσεις ως Κανάρης νέος, να δείξεις πως η Κύπρος δεν κείται μακρά.***Τόλμησες τους Τούρκους να συντρίψεις,το Έθνος υπηρετώντας το πιστά,λεύτερη την Πάφο να κρατήσεις,αγνοώντας της προδοσίας τα θεριά.***Ω εσύ, ο Θεμιστοκλής της Πάφου!Ω ήρωα, Λευτέρη Χανδρινέ,έπους ποιητή μεγάλου, αθανάτου,της Κύπρου λαβωμένε αητέ!***Μα των ανθελλήνων δεν γλίτωσες το βόλι,μες της εθνοκτονίας την χειμωνιά,όπως και κάμποσοι ήρωες ακόμη,που στην Πατρίδα έδωσαν πολλά.*** Ήσουν για τους ανθέλληνες αγκάθι,και δεν σε θέλανε να ζεις,διότι, ως Έλληνας είχες δράσει,απέναντι στους Τούρκους εισβολείς.***Σε στείλαν στη φωλιά του λύκου, μισέλληνες, ανθέλληνες φθηνοί.Στόχος ήταν πρόωρα να σβήσουναχ! την δική σου τη ζωή!*** Έφυγες, δίχως να φέρεις δάφνη,στην ζήση σου αυτή,μα Εθνομάρτυρος έλαβες στεφάνι,στον ουρανό ψηλά εκεί.

Ευαγγελία Κ. Λάππα15 Σεπτεμβρίου 2023

 Στις 09 Νοεμβρίου 2019 πραγματοποιήθηκε στη νήσο Κέρκυρα, η τελετή αποκαλυπτηρίων της προτομής του Αντιναυάρχου ε. α. Ελευθερίου Χανδρινού ΠΝ, παρουσία του Αρχηγού ΓΕΝ  Αντιναυάρχου Νικόλαου Τσούνη ΠΝ. (Πηγή:  Πολεμικό Ναυτικό

 )

Πηγές1.

Αραπάκη Πέτρου,

Το τέλος της σιωπής 

, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2000

2.

Αργυροπούλου Νικολάου,

οι Ένοχοι

, Εκδόσεις περιοδικού «Ενδοχώρα»

3.

Αργυρού Φανούλας – «Και ο Μακάριος συμφωνούσε με το «Η Κύπρος κείται μακράν». – Εφημερίδα Η Σημερινή της Κυριακής |https://simerini.sigmalive.com/article/2014/3/25/kai-o-makarios-sumphonouse-me-to-e-kupros-keitai-makran/

4.

Αργυρού Φανούλας – Βαθιές οι μαρτυρίες της συνωμοσίας της Βρετανίας – ΕφημερίδαΣημερινή της Κυριακής | https://simerini.sigmalive.com/article/2022/7/25/bathies-oi-marturies-tes-sunomosias-tes-bretanias/

5.

Αργυρού Φανούλας – Τα γεγονότα του μαύρου καλοκαιριού του 74′ μέσα από βρετανικάκαι αμερικανικά έγγραφα – Εφημερίδα Η Σημερινή της Κυριακής |https://simerini.sigmalive.com/article/2023/7/24/ta-gegonota-tou-maurou-kalokairiou-tou-74-mesa-apo-bretanika-kai-amerikanika-eggraphab9f0b6c0-74db-4e69-9de8-54750a11d556/

6.

 Βασιλεύς Κωνσταντίνος,

 Χωρίς τίτλο, τόμος Γ΄ 

, Εκδόσεις Το Βήμα, 2015

7.

 Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού 1830 – 2010, Αρχεία Ελληνικής  Βιογραφίας, Γ’ τόμος, Π – Ω

, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2011

8.

 Ελευθέριος Χανδρινός – Α/Τ ΛΕΣΒΟΣ (L – 172), 20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974, 40 χρόνια

, Αθήνα2014

9.

Γρηγοριάδη Σόλωνος,

 Ιστορία της Δικτατορίας, τόμος τρίτος 

, Εκδόσεις Καπόπουλος,Αθήναι 1975

10.

Δημητριάδη Κωνσταντίνου,

 Κύπρος 1974, η μεγάλη προδοσία

, Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα2017, Δ’ έκδοση πλήρης (Α’ έκδοση: 2011, Β’ έκδοση: 2012, Γ’ έκδοση: 2015(εμπλουτισμένη), Ειδική Έκδοση: 2016 (εφ. «Δημοκρατία»))

11.

Ελευθέριος Χανδρινός: Ο ήρωας που έσωσε την Πάφο κι έβαλε τους Τούρκους νααλληλοσκοτωθούν | https://www.geostratigika.gr/ellinotourkika/eleftherios-chandrinos-o-iroas-pou-esose-tin-pafo-ki-evale-tous-tourkous-na-alliloskotothoun/ 

12.

Ιγνατίου Μιχάλη, Βενιζέλου Κώστα,

Τα μυστικά αρχεία του Κίσινγκερ

13.

Μπονάνου Γρηγορίου,

 Η Αλήθεια

, ιδιωτική έκδοσις, Αθήναι 1987

14.

Μυλωνά – Γρεβενιώτη Νικόλα,

 Ελευθέριος Χανδρινός, πορεία τιμής και τιμωρίας 

,Εκδόσεις Αρχύτας, Αθήνα 2019

15.

Χανδρινού Αμαλίας,

 Ιούλιος 1974, Πορεία τιμής και τιμωρίας 

, Σεπτέμβριος 2016

16.

Χατζηδάκη Μάνου Ν.,

 Ανοίγουμε το φάκελο της Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πως φτάσαμε στον Αττίλα, 1968 – 1974, Η τελευταία ευκαιρία και η προδοσία

, ΕκδόσειςΠελασγός, Αθήνα 2017

17.

Χατζηδάκη Μάνου Ν.,

 Αποκαλύπτουμε την “Αντίσταση” 1967-1973, Από τους “νεοαντιστασιακούς” στη “γενιά” του Πολυτεχνείου

, Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα 2017

18.

Χατζηδάκη Μάνου Ν.,

Τα «ΟΧΙ» του Γεωργίου Παπαδόπουλου, Ξενοκίνητη δικτατορία ήεθνικό καθεστώς;

, Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα Ιούλιος 2018 ________________________ 

Μυλωνά – Γρεβενιώτη Νικόλα,

 Ελευθέριος Χανδρινός, πορεία τιμής και τιμωρίας 

, ΕκδόσειςΑρχύτας, Αθήνα 2019, σελ 18

2

Το κίνημα του Ναυτικού ήταν μια απόπειρα κινήματος 56 αξιωματικών του Ναυτικού, μετην συνέργεια ορισμένων πολιτικών και με αίτημα την επιστροφή του Βασιλέως, ο οποίος είχεεθελουσίως εγκαταλείψει την Ελλάδα από τον Δεκέμβριο του 1967. Το σχέδιο ενεργείας τουςεν συνόψει περιελάμβανε τα εξής:Στις 23 Μαίου 1973, οι μυημένοι Κυβερνήτες θα εισήρχοντο στον Ναύσταθμο και θακατελάμβαναν τα Αντιτορπιλικά ΑΣΠΙΣ, ΣΦΕΝΔΟΝΗ, ΘΥΕΛΛΑ, ΝΑΥΑΡΙΝΟΝ, ΒΕΛΟΣ,ΠΑΝΘΗΡ και ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ. Θα κινούνταν με αυτά να καταλάβουν το νησί της Σύρου,απ’ όπου θα έστελναν προς τον Πρωθυπουργό τελεσίγραφο – διακήρυξη, το οποίο

ταυτοχρόνως θα διαβίβαζαν στα ξένα πρακτορεία ειδήσεων και την Πρεσβεία των ΗΠΑ. Θαέδιδαν προθεσμία λήξεως του τελεσιγράφου και μία ώρα πριν την λήξη θα έκαναν επίδειξηδυνάμεως με κατάπλου των μονάδων στον Σαρωνικό. Αν τυχόν οι όροι τους δεν γίνονταναποδεκτοί, θα προέβαιναν σε αποκλεισμό των λιμανιών Πειραιώς και Θεσσαλονίκης καικατάληψη και άλλων νησιών. Κατόπιν, θα απέκλειαν το Αεροδρόμιο Ελληνικού με απειλήβομβαρδισμού του και μπορεί να βομβάρδιζαν τα Καμμένα Βούρλα. Επίσης, θα απειλούσανμε βομβαρδισμό ενός Διυλιστηρίου ή Ηλεκτρικού Σταθμού, ή του Πειραιώς.Η Ελληνική Κυβέρνηση, όντας ενήμερη για τα σχέδιά τους, τους έπεισε να ματαιώσουν απόμόνοι τους το κίνημα, που ήταν προγραμματισμένο να εκδηλωθεί στις 21 με 22 Μαΐου 1973.Πολλοί μυημένοι, όμως, δεν έμαθαν για την ματαίωση του κινήματος και ενώ πήγαιναν στο Ναύσταθμο να καταλάβουν τα Αντιτορπιλικά σύμφωνα με το σχέδιο, εκεί συνελήφθησαναστραπιαίως από άνδρες των ΛΟΚ και της ΕΣΑ (Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας). Τοκίνημα το είχε υιοθετήσει και εγκρίνει ο αυτεξόριστος στην Ρώμη Βασιλεύς Κωνσταντίνος,γεγονός που οδήγησε, μετά την καταστολή του κινήματος, στην κατάργηση του βασιλικούθεσμού. Οι επίδοξοι στασιαστές αμνηστεύθηκαν δύο μήνες μετά. (Πηγή: Χατζηδάκη Μάνου,

 Αποκαλύπτουμε την “Αντίσταση” 1967-1973, Από τους “νεοαντιστασιακούς” στη “γενιά” του Πολυτεχνείου

, Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα 2017, σελ 50-51, 57-61). Τα σχόλια επαφίενταιστον αναγνώστη…

3

Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Χανδρινός στην αναφορά του έγραφε μεταξύ άλλων,καταρρίπτοντας τις εις βάρος του συκοφαντίες: «

Είναι αληθές και ουδείς δύναται να τοαμφισβητήσει ότι ουδέποτε ανεμίχθην εις ανατρεπτικάς ενεργείας εναντίον ουδενός.

Κατόπιν αυτού, η αντικατάστασίς μου εις την ειδικήν αυτήν πτήσιν μου, επροξένησεν πικρίανκαι μου εδημιούργησεν την εντύπωσιν ότι δεν τυγχάνω της εμπιστοσύνης της Διοικήσεως. Δεδομένου ότι αφ’ ενός, εις ουδένα επιτρέπω, οποιοσδήποτε και εάν είναι αυτός, να ενεργή,κατά απαράδεκτον τρόπον προς το πρόσωπόν μου, έτι περισσότερον διότι παρ’ ουδενός μοιγένοιτο κατά το παρελθόν οιαδήποτε σύστασις ή και παρατήρησις προφορική ή έγγραφος,απτομένη της εμπιστοσύνης της υπηρεσίας και αφετέρου προς άρσιν των 2 αναφερομένωνλόγων, υποβάλλω την παρούσα και παρακαλώ όπως παραδοθή εις Α.Ν. ίνα κληθώ παρά τηςαρμοδίας υπηρεσίας ή και εφόσον κρίνεται τούτο αναγκαίον, παρά αυτού τούτου του Αρχηγού Ναυτικού ίνα μοι επεξηγηθή πόθεν προέρχεται η έλλειψις εμπιστοσύνης δια το πρόσωπόνμου.» (Πηγή: Μυλωνά – Γρεβενιώτη Νικόλα,

 Ελευθέριος Χανδρινός, πορεία τιμής καιτιμωρίας 

, Εκδόσεις Αρχύτας, Αθήνα 2019, σελ 79 – 80 και

 Ελευθέριος Χανδρινός – Α/Τ  ΛΕΣΒΟΣ (L – 172), 20 ΙΟΥΛΙΟΥ 1974, 40 χρόνια

, Αθήνα 2014, σελ 10 – 11)

4

 Το Αρματαγωγό ΛΕΣΒΟΣ L-172 καθελκύστηκε το 1942 και ενετάχθη στο ΕλληνικόΠολεμικό Ναυτικό το 1960. Το 1990 το Λέσβος παροπλίσθηκε, ενώ διελύθη και εξεποιήθηκομμάτι – κομμάτι το 1997. (Πηγή: Αργυροπούλου Νικολάου,

οι Ένοχοι

, Εκδόσειςπεριοδικού «Ενδοχώρα», σελ 443 – 445) Τα σχόλια επαφίενται στον αναγνώστη…

5

Ο Μακάριος, πριν αποστείλει την επιστολή αυτή στον Γκιζίκη, είχε δείξει αντίγραφά τηςστον πρώην Βασιλέα των Ελλήνων Κωνσταντίνο και στον Κωνσταντίνο Καραμανλή. (Πηγή:

 Βασιλεύς Κωνσταντίνος,

 Χωρίς τίτλο, τόμος Γ΄ 

, Εκδόσεις Το Βήμα, 2015, σελ 125 – 127)

6

Αξίζει να σημειωθεί ότι στις 1 Ιουλίου 1974, ο Μακάριος είχε φροντίσει να μειώσει τηνστρατιωτική θητεία από 24 σε 14 μήνες, αποδιοργανώνοντας πλήρως την Εθνική Φρουρά,καθώς θα απολύονταν όλοι όσοι είχαν συμπληρώσει 14 μήνες και θα αλλοιωνόταν η σύνθεσητων Μονάδων της Εθνικής Φρουράς, οι οποίες θα αποδεκατίζονταν και θααποδιοργανώνονταν, λόγω ελλείψεως ικανών οπλιτών για την επάνδρωση όλων των

προβλεπόμενων θέσεων από τον Πίνακα Οργανώσεως και Υλικού σε κάθε στρατιωτικήμονάδα, ιδίως εν καιρώ πολέμου. (Πηγή: Αργυροπούλου Νικολάου,

οι Ένοχοι

, Εκδόσειςπεριοδικού «Ενδοχώρα», σελ 111 – 112) Αυτά συνέβαιναν ενώ η ΚΥΠ της Κύπρου είχεπληροφορίες ότι οι Τούρκοι ετοιμάζονταν για εισβολή από τον Απρίλιο του 1974! (

ο. π.

, σελ 110 – 111)

7

 Βλ. Χατζηδάκη Μάνου Ν.,

 Ανοίγουμε το φάκελο της Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πως φτάσαμε στον Αττίλα, 1968 – 1974, Η τελευταία ευκαιρία και η προδοσία

, Εκδόσεις Πελασγός,Αθήνα 2017, σελ 178 – 179. Την πληροφορία αυτή την δημοσίευσε η έγκυρη βρετανικήεφημερίδα Daily Telegraph στις 13 Ιουνίου 1978 και οι Times του Λονδίνου στις 4Δεκεμβρίου 1984, χωρίς ποτέ να διαψευσθούν.

8

Το Σεμινάριο της Ρώμης είχε ως θέμα την «διερεύνησι προοπτικών επιλύσεως τουΚυπριακού Προβλήματος» και διεξήχθη κατ’ εντολήν του ίδιου του Κίσσινγκερ από τις 19έως τις 23 Νοεμβρίου 1973. Οργανωτής του ήταν το μυστηριώδες «Κέντρο ΜεσογειακώνΣπουδών», που αποτελούσε Πανεπιστημιακό οργανισμό, που κατευθυνόταν από τοΣυμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ και είχε ασαφείς δεσμούς με την CIA. Εκείουσιαστικώς, απεφασίσθη η διχοτόμηση της Κύπρου και η μη παρέμβαση των ΗΠΑ, σεπερίπτωση τουρκικής εισβολής στην νήσο. Στο Σεμινάριο της Ρώμης συμμετείχε και οΕυάγγελος Αβέρωφ – Τοσίτσας, ο οποίος έσπευσε στο Παρίσι για να ενημερώσει τονΚαραμανλή για τις αποφάσεις. (Πηγή: Ιγνατίου Μιχάλη, Βενιζέλου Κώστα,

Τα μυστικά αρχείατου Κίσινγκερ

) Αξιοσημείωτο είναι ότι δύο ημέρες μετά την διεξαγωγή του Σεμιναρίου, οΠρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Γεώργιος Παπαδόπουλος και η Ελληνική Κυβέρνησητου Σπύρου Μαρκεζίνη ανετράπησαν από τον ταξίαρχο Δημήτριο Ιωαννίδη, ο οποίος ήταν σεεπαφή με τα κλιμάκια της CIA αλλά και της Mossad. (Πηγή: Χατζηδάκη Μάνου Ν.,

Τα«ΟΧΙ» του Γεωργίου Παπαδόπουλου, Ξενοκίνητη δικτατορία ή εθνικό καθεστώς;

, ΕκδόσειςΠελασγός, Αθήνα Ιούλιος 2018, σελ 170 – 172)Ας μην ξεχνούμε ότι, τον Απρίλιο του 1973, ο Γεώργιος Παπαδόπουλος είχε ξεκαθαρίσειστους Αμερικανούς ότι θα ήταν αντίθετος σε οποιαδήποτε λύση διχοτομήσεως της Κύπρου,λέγοντάς τους: «Όσο κάθομαι εγώ σε αυτήν την καρέκλα, η Κύπρος θα παραμείνη ενιαία καιαδιαίρετος.» (Βλ. Χατζηδάκη Μάνου Ν.,

 Ανοίγουμε το φάκελο της Κύπρου 1950 – 1974, τόμος  Β’, πως φτάσαμε στον Αττίλα, 1968 – 1974, Η τελευταία ευκαιρία και η προδοσία

, ΕκδόσειςΠελασγός, Αθήνα 2017, σελ 97) Επίσης, ήταν αντίθετος με οποιαδήποτε λύσηομοσπονδιοποιήσεως της Κύπρου. (βλ. Μαρκεζίνη Σπύρου,

 Αναμνήσεις 1972 – 1974

, ιδιωτικήέκδοσις, σελ 25)

9

 Καθεστώς της 25

ης

 Νοεμβρίου: Το καθεστώς στην Ελλάδα, που επεβλήθη, μετά τηνανατροπή του Προέδρου Γεωργίου Παπαδόπουλου από τον ταξίαρχο Δημήτριο Ιωαννίδη. Δεναποτελεί συνέχεια του καθεστώτος της 21

ης

Απριλίου, με την πρόφαση ότι ο Ιωαννίδης υπήρξετέκνο του. Όλοι οι πρωτεργάτες της 21

ης

 Απριλίου κάνουν τον διαχωρισμό (βλπ. ΠαττακούΣτυλιανού,

 Ημέραι και Έργα

, Μακαρέζου Νικολάου,

 Η οικονομία της Ελλάδος 

 κ.λπ.) αλλά καιοι ίδιοι οι πρωταίτιοι της 25

ης

 Νοεμβρίου, την διαχωρίζουν από την 21

η

 Απριλίου (βλπ.Ανδρουτσοπούλου Αδαμαντίου,

 Η μαρτυρία ενός Πρωθυπουργού

, Μπονάνου Γρηγορίου,

 Η  Αλήθεια

, Αραπάκη Πέτρου,

Το τέλος της σιωπής 

 κ.λπ.)

Το καθεστώς της 25

ης

 Νοεμβρίουαποτελεί άρνηση της 21

ης

 Απριλίου, της οποίας εκθεμελίωσε το έργο σε όλους τους τομείςκαι εδίωκε τα στελέχη της.

 Αλλιώς, θα έπρεπε και η δικτατορία του Παγκάλου το 1925 ναθεωρείται συνέχεια του κινήματος του 1922, επειδή υπήρξε τέκνο του!

10

Βλ. Χατζηδάκη Μάνου Ν.,

 Ανοίγουμε το φάκελο της Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πως φτάσαμε στον Αττίλα, 1968 – 1974, Η τελευταία ευκαιρία και η προδοσία

, Εκδόσεις Πελασγός,Αθήνα 2017, σελ 178 – 179.

11

 Ο Μπονάνος γράφει σχετικώς: «Ο Γκιζίκης απλώς ήκουε. Παρέμενεν άφωνος, δενελάμβανε ποτέ θέσιν και ουσιαστικώς, ήτο ως να μην υπήρχε… Ο Ιωαννίδης ήθελε τονΓκιζίκην. Ήσαν συνδεδεμένοι, ο Γκιζίκης υιοθετούσε όσα αυτός ήθελε και περιορίζετο εις το να ασκή τύποις τα καθήκοντα του Αρχηγού του Κράτους». (Πηγή: Μπονάνου Γρηγορίου,

 Η  Αλήθεια

, ιδιωτική έκδοσις, Αθήναι 1987, σελ 164)

12

 Ο Δημήτριος Ιωαννίδης, αν και πραγματικός αρχηγός του καθεστώτος,

δεν ανέλαβε καμίακυβερνητική θέση αλλά κυβερνούσε από το παρασκήνιο, κινώντας αθέατος Πρόεδρο,Πρωθυπουργό και Ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων.

13

 Ο Μπονάνος γράφει σχετικώς: «

 Πολλάκις ο Ιωαννίδης με διαβεβαίωσεν ότι οι Τούρκοι δενπρόκειται να αναμειχθούν διότι και οι Αμερικανοί είναι υπέρ της ανατροπής του Μακαρίου καιθα σταθούν δίπλα μας εις πάσαν περίπτωσιν»

. (Πηγή: Μπονάνου Γρηγορίου, Η Αλήθεια,ιδιωτική έκδοσις, Αθήναι 1987, σελ 216)

14

 Ο Ιωαννίδης και ο Μπονάνος είχαν φροντίσει να αντικαταστήσουν τον Α/ΓΕΕΦαντιστράτηγο Γεώργιο Ντενίση με τον Ταξίαρχο Μιχαήλ Γεωργίτση, ο οποίος εστερείτοπαντελώς σθένους και ηγετικής προσωπικότητας. Στην εκδήλωση του πραξικοπήματος υποσκελίστηκε από τον Δ.Δ.Κ.Κ. Συνταγματάρχη Κομπόκη. Όταν εξεδηλώθη η τουρκικήεισβολή, ο Γεωργίτσης δεν ανέπτυξε καμία πρωτοβουλία και ζητούσε απεγνωσμένα οδηγίεςαπό το Αρχηγείο των Ενόπλων Δυνάμεων της Ελλάδος! (Πηγή: Βλ. Χατζηδάκη Μάνου Ν.,

 Ανοίγουμε το φάκελο της Κύπρου 1950 – 1974, τόμος Β’, πως φτάσαμε στον Αττίλα, 1968 – 1974, Η τελευταία ευκαιρία και η προδοσία

, Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα 2017, σελ 190 – 191και Μπονάνου Γρηγορίου,

 Η Αλήθεια

, ιδιωτική έκδοσις, Αθήναι 1987, σελ 247) Ο Μπονάνοςγράφει: «…ο Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, είχεν απωλέσει τον ελέγχον της καταστάσεωςκαι του εαυτού του». (

ο. π.

, σελ. 273).

15

 Αργυροπούλου Νικολάου,

οι Ένοχοι

, Εκδόσεις περιοδικού «Ενδοχώρα», σελ 120 – 121, 129 – 131.

16

 Μυλωνά – Γρεβενιώτη Νικόλα,

 Ελευθέριος Χανδρινός, πορεία τιμής και τιμωρίας 

, ΕκδόσειςΑρχύτας, Αθήνα 2019 , σελ 93

17

 Αργυροπούλου Νικολάου,

οι Ένοχοι

, Εκδόσεις περιοδικού «Ενδοχώρα», σελ 145 – 156

18

 Η ιστορική ερευνήτρια Φανούλα Αργυρού γράφει σχετικώς: «Το αεροπλανοφόρο τουΒρετανικού Βασιλικού Ναυτικού HMS HERMES, το οποίο στα ανοικτά της Κερύνειαςμετέφερε βρετανούς υπηκόους, μετά την πρώτη τουρκική εισβολή, είχε προειδοποιηθεί γιαεπιχειρήσεις ανοικτά της Κύπρου, στις

22:15 της 16ης Ιουλίου 1974!

 Προτού ακόμαφθάσουν στο Λονδίνο ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο σφαγέας Ετσεβίτ… Η Χούνταισχυριζόταν ότι υπήρξε συμπαιγνία μεταξύ Λονδίνου και Άγκυρας. Η συμπαιγνία αυτήτεκμηριώθηκε πλήρως από τα ήδη αποδεσμευθέντα βρετανικά έγγραφα, στο ΒρετανικόΕθνικό Αρχείο, με επισφράγισμα την επιβεβαίωση/ ομολογία τού τότε Υπ. Εξωτερικών καιΚοινοπολιτείας, James Callaghan, στη Μεικτή Κοινοβουλευτική Επιτροπή αρχές του 1976,ότι όντως συμφώνησαν στην τουρκική εισβολή για αλλαγή του στάτους κβο, εφόσον τοΣύνταγμα του 1960 είχε καταρρεύσει… Επομένως όταν η χούντα ισχυριζόταν στις 20 Ιουλίου1974 ότι υπήρξε συμπαιγνία μεταξύ Λονδίνου και Άγκυρας είχε δίκαιο, δίχως βέβαια ναελαφρύνει αυτό τη δική της θέση στα γεγονότα… Βρετανικά πλοία είχαν σχηματίσει τότε

κλοιό πέριξ της Κύπρου, όχι για να σταματήσουν την τουρκική εισβολή, αλλά τουναντίον για να εμποδίσουν οποιαδήποτε ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΥΝΑΜΗ εις βοήθεια της Κύπρου, για να αφεθείτότε η Τουρκία να εκτελέσει το κακούργημά της. Όπως είχαν υποσχεθεί στον Τούρκοπρωθυπουργό Μπ. Ετσεβίτ στις 17 Ιουλίου 1974 στο 10 Downing Street. Όταν του υποσχέθηκαν να εμποδίσουν ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΟΗΘΕΙΑ προς Κύπρο και ο ίδιος να μηνενοχλήσει τις βρετανικές βάσεις, υπολόγιζαν σε 48 ώρες θα κατόρθωνε τον στόχο του…»(Πηγή: Αργυρού Φανούλας – Βαθιές οι μαρτυρίες της συνωμοσίας της Βρετανίας – Εφημερίδα Σημερινή | https://simerini.sigmalive.com/article/2022/7/25/bathies-oi-marturies-tes-sunomosias-tes-bretanias/)

19

 Αργυρού Φανούλας – Τα γεγονότα του μαύρου καλοκαιριού του 74′ μέσα από βρετανικάκαι αμερικανικά έγγραφα – Εφημερίδα Η Σημερινή της Κυριακής |https://simerini.sigmalive.com/article/2023/7/24/ta-gegonota-tou-maurou-kalokairiou-tou-74-mesa-apo-bretanika-kai-amerikanika-eggraphab9f0b6c0-74db-4e69-9de8-54750a11d556/

20

Η τουρκοκυπριακή οργάνωση Turk Mukavemet Teskilati (Τ.Μ.Τ.) (Τουρκική ΑντιστασιακήΟργάνωση) ιδρύθηκε από τον Διοικητικό Υπάλληλο του Τουρκικού Προξενείου στηνΛευκωσία Μουσταφά Κεμάλ Τανρίσεβντι και τον Ταγματάρχη του Τουρκικού στρατούΙσμαήλ Τάνσου στις 15 Νοεμβρίου 1957. Ο εξοπλισμός, η διοίκηση, η οργάνωση, η εντατικήεκπαίδευση, η χρηματοδότηση και η καλύψη της οργανώσεως αυτής προήρχετο εξ ολοκλήρουαπό την Τουρκία. Το 1974, η Τ.Μ.Τ. διέθετε οκτώ συντάγματα, αποτελούμενα από είκοσιεπτά Τάγματα, συνολικής δυνάμεως 13.500 άριστα εξοπλισμένων τουρκοκυπρίων ανδρών, οιοποίοι είχαν μέχρι και φορητά ρουκετοβόλα M-72 LAW αμερικανικής προελεύσεως.

(Πηγή:Αργυροπούλου Νικολάου,

οι Ένοχοι

, Εκδόσεις περιοδικού «Ενδοχώρα», σελ 374, 376)

21

 12 από την Αττάλεια, 8 από την Άγκυρα και 8 από το Εσκί Σεχίρ.

22

 Ο Ελευθέριος Χανδρινός επέλεξε αυτήν την πορεία, ώστε να αποφύγει συναντήσεις μεεχθρικές και «συμμαχικές» δυνάμεις. Παρ’ όλα αυτά, στις 21 Ιουλίου, ογδόντα περίπου μίλια νοτιοδυτικώς της Πάφου, εντόπισε αμερικανική δύναμη κρούσεως, αποτελούμενη απόαεροπλανοφόρο, δύο αντιτορπιλικά και ένα βοηθητικό. Δύο τρεις φορές πέρασε κοντά στοΛΕΣΒΟΣ ένα αμερικανικό αναγνωριστικό αεροσκάφος τύπου ORION. Αυτή όμως ησυνάντηση δεν είχε συνέπειες για το ΛΕΣΒΟΣ και το πλήρωμά του. (Πηγή: Αργυροπούλου Νικολάου,

οι Ένοχοι

, Εκδόσεις περιοδικού «Ενδοχώρα», σελ 183 – 184)

23

 Δημητριάδη Κωνσταντίνου,

 Κύπρος 1974, η μεγάλη προδοσία

, Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα2017, Δ’ έκδοση πλήρης (Α’ έκδοση: 2011, Β’ έκδοση: 2012, Γ’ έκδοση: 2015(εμπλουτισμένη), Ειδική Έκδοση: 2016 (εφ. «Δημοκρατία»)), σελ 389. Για τις επαφές τουΑραπάκη με τους Αμερικανούς βλ. Αραπάκη Πέτρου,

Το τέλος της σιωπής 

, Εκδόσεις Λιβάνη,Αθήνα 2000, σελ 252 – 262. Ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδος ΑδαμάντιοςΑνδρουτσόπουλος γράφει χαρακτηριστικώς: «Οι Αρχηγοί των Επιτελείων δεν εξετέλεσαν ταςδιαταγάς της επιθέσεως, αλλά συνεμορφώθησαν προς τας εκκλήσεις των Σίσκο και Τάσκα καιιδίως του δευτέρου, μετά των οποίων ήλθον εις επαφήν διά της CIA». ΑνδρουτσόπουλουΑδαμαντίου,

 Η μαρτυρία ενός Πρωθυπουργού

, Αθήναι 1993, σελ 330

24

 Ο Πέτρος Αραπάκης (Καλλιθέα Αττικής 1923 – 2007) σπούδασε στην Σχολή ΝαυτικώνΔοκίμων, από την οποία απεφοίτησε ως Σημαιοφόρος το 1944. Υπηρέτησε σε διάφορα πλοία,φτάνοντας στον βαθμό του Αντιναυάρχου τον Ιούλιο του 1973. Μετά το Κίνημα του Ναυτικού, τοποθετήθηκε ως Αρχηγός ΓΕΝ. (

 Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού 1830 – 2010, Αρχεία Ελληνικής Βιογραφίας, Α΄ τόμος, Α – Ι 

, Εκδόσεις Μέτρον,Αθήνα 2011, σελ 126)

Στις 22 Νοεμβρίου 1973, ενώ ο τότε Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας ΓεώργιοςΠαπαδόπουλος και ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδος Σπύρος Μαρκεζίνης, απέρριψαν τοαίτημα για χρήση των βάσεων, οι Αμερικανοί κατόπιν παραχωρήσεως του Αραπάκηχρησιμοποίησαν την βάση της Σούδας!Ο ίδιος ο Αραπάκης με περισσό θράσος ομολογεί:«Τον Οκτώβριο του 1973, έλαβα μέρος στο Τρίτο Διεθνές Συμπόσιο Θαλάσσιας ισχύος (3rdInternational Seapower Symposium), στο Νιούπορτ Ρόντ Άϊλαντ… Στις εργασίες έλαβεμέρος… και ο CNO (αρχηγός του Ναυτικού των ΗΠΑ) ναύαρχος Ζούμγουολτ, τον οποίογνώριζα από τις επισκέψεις του στην Ελλάδα και τήν Ιταλία. Ο Ζούμγουολτ -ανεξάρτητα απότις συζητήσεις πού είχαμε στα πλαίσια του προγράμματος- ζήτησε ιδιαιτέρως να συζητήσουμεένα σοβαρό θέμα. Ήταν φανερό ότι επρόκειτο για τη χρησιμοποίηση της βάσης της Σούδαςαπό το αμερικανικό Ναυτικό, τον 6ο Στόλο, μετά τις πρόσφατες δηλώσεις από ελληνικήςπλευράς περί του αντιθέτου. Μάς διέθεσαν μία αίθουσα για τήν συνάντηση αυτή, οΖούμγουολτ με τον γραμματέα του κι εγώ μόνος μου. Με διακατείχαν πολλές σκέψεις.Κυρίως με απασχόλησε η απαγορευτική απόφαση, τήν οποία είχε λάβει ἡ ελληνικήκυβέρνηση χωρίς να συμβουλευτεί οποιονδήποτε αρμόδιο, κυρίως τον αρχηγό του Ναυτικού(sic)… Το γεγονός αυτό με είχε βάλει σε σκέψεις πρωταρχικά, γιατί πίστευα ότι έπρεπε οι υφιστάμενες συμφωνίες να είναι σεβαστές, ό, τι απαιτούμε κι εμείς από τούς άλλους. Τοσοβαρότερο, όμως, όλων δεν είναι γνωστό, ότι δηλαδή το τεράστιο αμερικανικό οπλοστάσιοπού ήταν αποθηκευμένο στη Σούδα, βρισκόταν στα χέρια του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού… Οι σκέψεις αυτές με ώθησαν να αναλάβω τήν ευθύνη μιας ενέργειας αντίθετηςπρος τήν απόφαση της κυβέρνησης. Όταν άρχισε ἡ συζήτηση, ο Ζούμγουολτ μου παρουσίασετις ανησυχίες της αμερικανικής κυβέρνησης… Αναγκάστηκα τότε να του πω ότι αδίκωςανησυχούν… Τον διαβεβαίωσα μάλιστα ότι μπορούσε να εξακολουθήσει να χρησιμοποιεί τηνβάση της Σούδας, την οποία έπρεπε να εξοπλίσει όσο μπορούσε περισσότερο, πράγμα πουέγινε». (Αραπάκη Πέτρου,

Το τέλος της σιωπής 

, Εκδόσεις Λιβάνη, Αθήνα 2000, σελ 93 – 95)Τα σχόλια επαφίενται στον αναγνώστη.

25

 Δημητριάδη Κωνσταντίνου,

 Κύπρος 1974, η μεγάλη προδοσία

, Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα2017, Δ’ έκδοση πλήρης (Α’ έκδοση: 2011, Β’ έκδοση: 2012, Γ’ έκδοση: 2015(εμπλουτισμένη), Ειδική Έκδοση: 2016 (εφ. «Δημοκρατία»)), σελ 270 – 271, 385

26

ο. π.

, σελ 297

27

ο. π.

 σελ 273

28

ο. π.

, σελ 291

29

 Ο Αραπάκης, ιδίως, πρέπει να ήταν σε συνεχή επαφή τόσο με τον Καραμανλή, όσο και μετον Αβέρωφ, όπως φαίνεται από διάφορα περιστατικά που αναφέρει ο Μπονάνος. (

ο. π.

, σελ 291, 298)

30

 Ο Μπονάνος γράφει χαρακτηριστικώς:

«Ένα περίεργο δίκτυο επαφών, διασυνδέσεων,συζητήσεων και ανταλλαγής τηλεφωνημάτων, εδώ και στο εξωτερικόν, ελειτούργει γύρω μου»

(

ο. π.

, σελ 298)

31

ο. π.

, σελ 298. Σχετικώς με τον ρόλο των Αμερικανών στην επάνοδο του Καραμανλή, ομουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης σε Ομιλία στο REX για τη Σπίθα, στις 17 Ιανουαρίου2011, ανέφερε τα εξής: «Εγώ ο ίδιος ομολογώ ότι συνεργάστηκα για τη λύση Καραμανλή,αναγνωρίζοντας τη δύναμη της εξάρτησής μας από τους Αμερικανούς και προβαίνοντας εν

γνώσει μου σε συμβιβασμό. Και επειδή οι υπεύθυνοι αξιωματούχοι των ΗΠΑ, ειδικά μετά τοΠολυτεχνείο, έψαχναν και αυτοί τρόπους για να απαλλαγούν από τους στρατιωτικούς καισυμφωνούσαν μαζί μου για τη λύση Καραμανλή, με κάλεσαν στην Ουάσιγκτον τον Ιούνιο του1974 να μεσολαβήσω, προκειμένου να δεχθεί ο Καραμανλής να αναλάβει αυτόν τον ρόλο».(βλ. Αργυρού Φανούλας – «Και ο Μακάριος συμφωνούσε με το «Η Κύπρος κείται μακράν». – Εφημερίδα Η Σημερινή της Κυριακής |https://simerini.sigmalive.com/article/2014/3/25/kai-o-makarios-sumphonouse-me-to-e-kupros-keitai-makran/) Τα σχόλια επαφίενται στοναναγνώστη…

32

 Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Μάρντερ είχε πει στον Μπονάνο:

«Πρέπει να είσθεικανοποιημένος διότι ήτο καιρός να γίνει αυτή η μεταβολή.»

(

ο. π.

)

33

 Στην πραγματικότητα, το επονομαζόμενο καθεστώς της Μεταπολιτεύσεως υπήρξε νομικήσυνέχεια του καθεστώτος της 25

ης

 Νοεμβρίου για τους εξής λόγους: Αρχικώς, ο ίδιος οΚαραμανλής ορκίσθηκε στο Σύνταγμα του 1973 και υπέγραψε στο Φ.Ε.Κ. που ως έμβλημαείχε τον «αναγεννώμενο εκ της τέφρας του φοίνικα». Επίσης, ο Πρόεδρος της 25

ης

 ΝοεμβρίουΦαίδων Γκιζίκης συνέχισε να είναι και Πρόεδρος της Μεταπολιτεύσεως μέχρι τις 19Δεκεμβρίου 1974. Μάλιστα, έλαβε ευχαριστήρια επιστολή του Καραμανλή για τις… «εις το Έθνος πολυτίμους πράγματι υπηρεσίας» και απελάμβανε ισοβίως συντάξεως και κρατικούαυτοκινήτου ως πρώην Πρόεδρος. Η ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων του Ιωαννίδη, συνέχισε να είναι και ηγεσία των Ενόπλων Δυνάμεων του Καραμανλή. (Μαρκεζίνη Σπύρου,

 Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος, Τόμος Γ’ 

, σελ. 243 – 244, 251 – 252 και Χατζηδάκη Μάνου Ν.,

 Κωνσταντίνος Καραμανλής, τα άγνωστα παρασκήνια 1955 – 1975

, Εκδόσεις Πελασγός,Αθήνα 2016)

34

 Ο Γεώργιος Μαύρος θεωρείτο διάδοχος του Γεωργίου Παπανδρέου στην Ένωση Κέντρου. Ήταν αυτός που τήν παραμονή της εισβολής δήλωνε στο Β.Β.C. ότι «αι εγγυήτριαι δυνάμειςοφείλουν να επέμβουν διά τήν αποκατάστασιν της νομιμότητος εν Κύπρω»!

35

 Στ’ αλήθεια, ένα υπερήφανο Έθνος όταν υφίσταται αναιτίως τήν βία, δεν πρέπει ναπροσφύγει και αυτό στην βία; Η απάντηση στην δολιότητα θα ήταν και αυτή δολιότητα;

36

 Σύμφωνα με τον Σόλωνα Γρηγοριάδη,

«κατά την επταετία 1967 – 1974, έγιναν παραγγελίες πολεμικού υλικού που χρηματοδοτήθηκαν από τον δημόσιο προϋπολογισμό, ύψους 3δισεκατομμυρίων δολλαρίων ΗΠΑ περίπου. Οι κυριώτερες από τις παραγγελίες αυτές ήσαν:

 

4 υποβρυχίων γερμανικής κατασκευής εκτοπίσματος 1.000 τόννων εν επιφανεία, αξίας 650εκατ. δολλαρίων

 

8 πυραυλακάτων γαλλικής κατασκευής εκτοπίσματος 250 τόννων αξίας 240 εκατ. δολλαρίων(οι 4 ετέθησαν σε υπηρεσία από το 1973)

 

36 αεροπλάνων μαχητικών «Φάντομ 4» αμερικανικής κατασκευής αξίας 150 εκατ.δολλαρίων.

 

200 μέσων αρμάτων μάχης ΑΜΧ – 30 γαλλικής κατασκευής, αξίας 125 εκατ. δολλαρίων

 

40 αεροπλάνων μαχητικών «Μιράζ 3/F – 1», γαλλικής κατασκευής, αξίας 75 εκατ.δολλαρίων

 

60 αεροπλάνων μαχητικών – βομβαρδιστικών «A – 7D/Κονσαίρ» και 18 μεταφορικώναεροπλάνων «C – 130» αμερικανικής κατασκευής αξίας 400 εκατ. δολλαρίων»

(Γρηγοριάδη Σόλωνος,

 Ιστορία της Δικτατορίας, τόμος τρίτος 

, Εκδόσεις Καπόπουλος, Αθήναι1975, σελ 322)Ως εκ τούτου η Ελλάδα διέθετε για πρώτη φορά πλέον το 1973 – 1974 όλες τις προϋποθέσειςγια να συντρίψει τον ΑΤΤΙΛΑ και να κηρύξει τήν Ένωση της Κύπρου με τήν Ελλάδα, νααντιμετωπίσει επιτυχώς μία ευρύτερη Ελληνοτουρκική σύρραξη και επιπλέον να «εκδικηθεί»για τήν Μικρασιατική καταστροφή.

37

 Το πρωτότυπο έγγραφο αναφέρει τα εξής:

15.8.1974 ώρα Αμερικής 10.43 π.μ. “…Callahanto Kissinger: So what I have done, is to send back a message to him (Μαύρου), saying that it can’t be done for a variety of reasons which I have outlined. One of the interesting ones is that when I saw Makarios this morning, I asked him what would be his view if we were asked to do such a thing and he said, but what would the troops do, if they got there. So I have been ableto give our Ambassador instructions that Makarios sees no purpose in doing this. So I think wecan regard that one as dead”.

 Βλ. Αργυρού Φανούλας – «Και ο Μακάριος συμφωνούσε με το«Η Κύπρος κείται μακράν». – Εφημερίδα Η Σημερινή της Κυριακής |https://simerini.sigmalive.com/article/2014/3/25/kai-o-makarios-sumphonouse-me-to-e-kupros-keitai-makran/

38

 Αργυρού Φανούλας – «Και ο Μακάριος συμφωνούσε με το «Η Κύπρος κείται μακράν». – Εφημερίδα Η Σημερινή της Κυριακής | https://simerini.sigmalive.com/article/2014/3/25/kai-o-makarios-sumphonouse-me-to-e-kupros-keitai-makran/ 

39

 Αργυροπούλου Νικολάου,

οι Ένοχοι

, Εκδόσεις περιοδικού «Ενδοχώρα», σελ 264 – 265.Συντάκτης της Εκθέσεως Πολεμικής Δράσεως ενός Αξιωματικού πρέπει να είναι ο διοικητήςτης Μονάδος κατά την διάρκεια του πολέμου, διότι μόνον αυτός μπορεί να έχει άμεση καιπλήρη γνώση και άποψη για την δράση κάθε υφισταμένου του Αξιωματικού. (

ο. π.

, σελ 264).

40

ο. π.

, σελ 272 – 273

41

 Σύμφωνα με τον Νικόλαο Αργυρόπουλο, εκείνη την εποχή, ο Υπουργός Εθνικής Αμύνηςείχε την δυνατότητα να χαρίσει πειθαρχικές ποινές, εν όψει των Χριστουγέννων και τουΠάσχα (

ο. π.

, σελ 273)

42

ο. π.

, σελ 273

43

 Ο Κωνσταντίνος Στεφανάκης (Χανιά 1917 – Αθήνα 1992) ήταν γιος του ΓεωργίουΣτεφανάκη και της Μαρίας Μητσοτάκη. Σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών,Κοινωνιολογία και οικονομικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο Παρισίων. Άσκησε δικηγορίαστην Αθήνα από το 1941. Το 1954, διετέλεσε πρόεδρος του Ελληνικού ΚέντρουΚοινωνιολογικών μελετών. Εξελέγη βουλευτής με την Ένωση Κέντρου στις εκλογές του1964. Το 1965, διετέλεσε Υπουργός Προεδρίας στην Κυβέρνηση Αθανασιάδη – Νόβα καιΥπουργός Δικαιοσύνης στην Κυβέρνηση Στεφανοπούλου την περίοδο 1965 – 1966. Στιςεκλογές του 1974, εξελέγη βουλευτής με την Νέα Δημοκρατία ενώ παραλλήλως, διετέλεσεΥπουργός Δικαιοσύνης της κυβερνήσεως Κωνσταντίνου Καραμανλή (1974 – 1977). Το 1975,ο Κωνσταντίνος Στεφανάκης έδωσε διαταγή να πολτοποιηθούν τα αρχεία για τα εγκλήματαπολέμου. (

 Εκπομπή: Η υπόθεση Μέρτεν Β’ ΜΕΡΟΣ 

 | https://www.youtube.com/watch?v=aBSOc0-uXVM, 52:38′- 55:44′)Την περίοδο 1978 – 1981, διετέλεσε διοικητής της Εθνικής Κτηματικής Τράπεζας.

(

 Βιογραφική Εγκυκλοπαίδεια του Νεώτερου Ελληνισμού 1830 – 2010, Αρχεία Ελληνικής  Βιογραφίας, Γ’ τόμος, Π – Ω

, Εκδόσεις Μέτρον, Αθήνα 2011, σελ 399)Σχετικώς με την εκ μητρός καταγωγή του Κωνσταντίνου Στεφανάκη, αξίζει να αναφερθούν ταεξής:Στα τέλη του 18

ου

 αιώνα, ζούσε στον Ταΰγετο της Λακωνίας η οικογένεια Ανδρεαδάκη. (Βλ.Ρωμανού Γιώργου,

Ο ανυπότακτος, η αληθινή ιστορία του Εθνικού Διχασμού

, ΕκδόσειςΛειμών, Αθήνα 2022, σελ 469, 471)

 Ένα μέλος της οικογένειας, ο Νικόλαος, εμφανίζεταιμε το εβραϊκό όνομα Μωρίς στα αρχεία μυστικών υπηρεσιών καθώς και στην υπογραφήενός προικοσυμφώνου του 1864.

(Βλ.

ο. π.

, σελ 469 – 470)

Το όνομα Μωρίς είναι τουποκατάστατο του ονόματος Μωυσέως για τους Εβραίους.

Δίχως κανέναν λόγο – αφούδεν υπήρχαν Τούρκοι στην Μονεμβασιά – η οικογένεια άλλαξε το επώνυμό της σεΜητσοτάκη.

Δεδομένου ότι η κατάληξη «άκης» στα εβραϊκά σημαίνει «γιός»,

το επώνυμοΜητσοτάκης φανέρωνε απόγονο κάποιου Αλβανού Μήτσο

(Βλ. Ρωμανού Γιώργου,

Οανυπότακτος, η αληθινή ιστορία του Εθνικού Διχασμού

, Εκδόσεις Λειμών, Αθήνα 2022, σελ 470) Σύμφωνα με τον ιστορικό ερευνητή Γιώργο Ρωμανό

«οι Μητσοτάκηδες βρίσκοντανπάντοτε σε στενότατη επαφή με τα βρετανικά συμφέροντα, πράγμα που αποδεικνύοντανδιαχρονικά από τις πράξεις τους.»

(

ο. π.

, σελ 470)

Ο αδελφός του Νικολάου – Μωρίς,Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, αφού μετέβη στα Χανιά, (βλ.

ο. π.

, σελ 469) νυμφεύθηκε τηναδελφή του Ελευθερίου Βενιζέλου, Κατίγκω, με την οποία απέκτησε επτά παιδιά: την Μαρία,τον Κυριάκο, τον Αριστομένη, τον Λύσανδρο, την Στέλλα, τον Ελευθέριο και τονΚωνσταντίνο.

Γιος της Μαρίας Μητσοτάκη ήταν ο Κωνσταντίνος Στεφανάκης

. Αξίζει ναλεχθεί ότι

η εκ μητρός Εβραϊκή καταγωγή είχε και έχει μείζον σημασία για τουςΕβραίους.

Ο καθένας μπορεί να εξάγει τα συμπεράσματά του…

44

ο. π.

, σελ 266 – 267

45

ο. π.

, σελ 263

46

 Δημητριάδη Κωνσταντίνου,

 Κύπρος 1974, η μεγάλη προδοσία,

Εκδόσεις Πελασγός, Αθήνα2017, Δ’ έκδοση πλήρης (Α’ έκδοση: 2011, Β’ έκδοση: 2012, Γ’ έκδοση: 2015(εμπλουτισμένη), Ειδική Έκδοση: 2016 (εφ. «Δημοκρατία»)), σελ 257

47

 Ο Νικόλαος Παππάς ήταν μυημένος στην απόπειρα κινήματος του Ναυτικού τον Μάιο του1973. Μετά την ματαίωση του κινήματος, εκείνος ενώ συμμετείχε ως Κυβερνήτης τουΑντιτορπιλικού ΒΕΛΟΣ σε συμμαχική άσκηση του ΝΑΤΟ, απέσπασε το αντιτορπιλικό καιεγκατέλειψε τα ελληνικά χωρικά ύδατα, πλέοντας προς την Ιταλία. Φθάνοντας στοΦιουμιτσίνο της Ιταλίας, εγκατέλειψε το αντιτορπιλικό στις Ιταλικές αρχές, από τις οποίες καιέλαβε πολιτικό άσυλο. (Πηγή: Χατζηδάκη Μάνου,

 Αποκαλύπτουμε την “Αντίσταση” 1967-1973, Από τους “νεοαντιστασιακούς” στη “γενιά” του Πολυτεχνείου

, Εκδόσεις Πελασγός,Αθήνα 2017, σελ 62 – 65). Στην Μεταπολίτευση, ο Νίκος Παππάς, γι αυτή του την πράξη,προεβλήθη ως πρότυπο αντιστασιακού, τοποθετήθηκε ως ΑΚΑΜ (Ακόλουθος Αμύνης) στηνΑγγλία (1976 – 1979), Αρχηγός ΓΕΝ (1982 – 1986), προήχθη σε Ναύαρχο και διετέλεσεΥπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας (1989 – 1990).

48

 Μυλωνά – Γρεβενιώτη Νικόλα,

 Ελευθέριος Χανδρινός, πορεία τιμής και τιμωρίας 

, ΕκδόσειςΑρχύτας, Αθήνα 2019, σελ 188

49

ο. π.

, σελ 190

50

ο. π.

, σελ 199

51

 Χανδρινού Αμαλίας,

 Ιούλιος 1974, Πορεία τιμής και τιμωρίας 

, Σεπτέμβριος 2016, σελ 157

52

 Μυλωνά – Γρεβενιώτη Νικόλα,

 Ελευθέριος Χανδρινός, πορεία τιμής και τιμωρίας 

, ΕκδόσειςΑρχύτας, Αθήνα 2019, σελ 208

Πηγή