Φυτά και Βότανα τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς και Θεραπευτική Χρήση αὐτῶν – Μέρος 9ο – Θυμάρι
Το Θυμάρι ή Θύμος ο κοινός (λατινική ονομασία:Thymus Vulgaris) είναι αρωματικός θάμνος που φτάνει σε ύψος τα 40 εκατοστά με μικρά φύλλα και ροζ άνθη. Είναι ιθαγενές φυτό της νότιας Ευρώπης και καλλιεργείται εδώ και πάρα πολλά χρόνια σε όλο τον κόσμο. Το γνωστό σε μάς θυμάρι στην καλλιεργούμενη του μορφή προέρχεται από το άγριο θυμάρι ή μητέρα του θυμαριού (Thymus Sepryllum) όπως λέγεται. Ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών και αναπαράγεται την άνοιξη με σπόρους ή με διαχωρισμό ριζών. Τα χρησιμοποιούμενα μέρη του βοτάνου είναι τα υπέργεια και συλλέγονται προς το τέλος του καλοκαιριού. Τα άνθη είναι πολύ ελκυστικά για τις μέλισσες και το μέλι που παράγεται από αυτό είναι εξαιρετικής ποιότητας και έχει άρωμα θυμαριού.
Τα βασικά ενεργά συστατικά του θυμαριού είναι τα πτητικά έλαια (θυμόλη, μεθυλοχαβικόλη, κινεόλη, βορνεόλη), τα φλαβονοειδή (απιγενίνη, λουτεολίνη) και οι ταννίνες. Επίσης περιέχει βιταμίνες του συμπλέγματος Β, Α ,Κ, Ε και C καθώς και φολικό οξύ, σίδηρο, ασβέστιο,κάλιο,μαγνήσιο,μαγγάνιο και σελήνιο. Λόγω της υψήλής συγκέντρωσης σε βιταμίνη C, θεωρείται ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό.
ΧΡΗΣΕΙΣ:
Οι αντισηπτικές και τονωτικές ιδιότητες του θυμαριού το κάνουν πολύ χρήσιμο τονωτικό για το ανοσοποιητικό σύστημα σε χρόνιες, ιδιαίτερα μυκητιακές, λοιμώξεις. Επίσης είναι πολυ αποτελεσματικό γιατρικό για τις μολύνσεις του στήθους, όπως η βρογχίτιδα, ο κοκκύτης και η πλευρίτιδα. Το έγχυμα του βοτάνου μπορεί να χορηγηθεί για μολύνσεις του λαιμού και του στήθους και τα νωπά φύλλα μπορούν να μασηθούν για να ανακουφίσουν τον ερεθισμένο λαιμό. Μπορεί το έγχυμα να συνδυαστεί και με μέλι που θα το βοηθήσει να παραμείνει στην προσβεβλημένη περιοχή για περισσότερο χρονικό διάστημα.
Το θυμάρι χορηγείται μαζί με άλλα βότανα όπως ευκάλυπτος, γλυκόριζα, σκόρδο κ.α. για την αντιμετώπιση του άσθματος , ιδιαίτερα στα παιδιά.
Επίσης το βότανο βοηθάει στην αντιμετώπιση της αλλεργικής καταρροής και των σκωλήκων του εντέρου.
Οι πιο συνήθεις εξωτερικές χρήσεις του βοτάνου είναι για την αντιμετώπιση των κεντρισμάτων (τσιμπημάτων εντόμων) , για την ισχυαλγία, τους ρευματικούς πόνους, τις μηκυτιάσεις του δέρματος όπως η τριχοφυτία , η ποικιλόχρους πυτυρίαση (πόδι αθλητή), στοματίτιδα κλπ. Επίσης αντιμετωπίζει αποτελεσματικά τις ψείρες και την ψώρα.
Σύμφωνα με μια έρευνα1 που έγινε το 2015 όπου δοκιμάστηκε η επίδραση βάμματος από θυμάρι κατά 6 γνωστών ανθρώπινων παθογόνων βακτηρίων, παρατηρήθηκε πως μειώθηκε η συγκέντρωση των αποικιών αυτών εως και 88% σε κάποιες περιπτώσεις .
Σε μια τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή2 που δημοσιέυτηκε πρόσφατα στον τόμο 29, Τεύχος 133 (Μάρτιος & Απρίλιος 2021) του J Adv Med Biomed Res 2021, 29 (133): σελ. 83-91 δοκιμάστηκε η χορήγηση σιροπιού από θυμάρι (Thymus Vulgaris) σε ασθενείς με Covid 19. Η δοκιμή έγινε σε νοσοκομείο του Ιράν σε συνεργασία με την Ιατρική σχολή. Τα αποτελέσματα της δοκιμής ήταν ενθαρυντικά ως προς την χρήση του βοτάνου για την καταπολέμηση των συμπτωμάτων της ασθένειας. Τα αποτελέσματα μια εβδομάδα μετά την λήψη του βοτάνου έδειξαν ότι ο πυρετός, η δύσπνοια, ο βήχας, οι μυικοί πόνοι, η κεφαλαλγία, η ανορεξία, η αδυναμία, ο λήθαργος , η κόπωση και ο πόνος στο στήθος μειώθηκαν σημαντικά . Σύμφωνα με το συμπέρασμα της κλινικής δοκιμής συνίσταται η χρήση του θυμαριού για την μείωση των συμπτωμάτων της ασθένειας του Covid 19.
Σε μια άλλη έρευνα3 δοκιμάστηκε σκεύασμα θυμαριού σε ασθενείς με σύνδρομο Χρόνιας Αποφρακτικής Πνευμονοπάθειας (COPD). Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής ήταν ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αφού μόλις 12 ώρες μετά την πρώτη χρήση, παρατηρήθηκε βελτίωση των συμπτωμάτων της ασθένειας. Ως εκ τούτου συνίσταται η χρήση θυμαριού για την ενίσχυση της θεραπείας της ασθένειας.
Το θυμάρι έχει και αντικαρκινικές ιδιότητες και σε έρευνες7,8 που έχουν γίνει έχει βρεθεί ότι η συνδυαστική δράση των αντικαρκινικών ουσιών και των βιταμινών που περιέχονται σε φυσική μορφή στο βότανο, ενισχύει την θεραπευτική του ικανότητα.
Μια άλλη κύρια χρήση του βοτάνου είναι στην μαγειρική. Πολλές Ελληνικές παραδοσιακές συνταγές περιέχουν θυμάρι ως μπαχαρικό. Η κατανάλωση των βοτάνων στην μαγειρική είναι ένας φυσικός τρόπος να παίρνουμε τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά και βιταμίνες για την διατήρηση της υγείας του ανθρώπινου οργανισμού .
Στο εμπόριο υπάρχουν πολλά σκευάσματα για τον βήχα ή τον πονόλαιμο που έχουν ως κύρια συστατικά το εκχύλισμα θυμαριού και το μέλι. Επίσης υπάρχουν βάμματα και αιθέρια έλαια για εξωτερική χρήση.
Βασικά Παρασκευάσματα:
Ένα παρασκεύασμα για εσωτερική χρήση είναι το έγχυμα σε νερό. Σε ένα ποτήρι νερό που έβρασε και απομακρύνθηκε από την εστία θερμότητας, ρίχνουμε περίπου 1κτ. του γλυκού αποξηραμένο βότανο ή 3 – 4 φύλλα νωπού . Αφήνουμε για 10 λεπτά , στραγγίζουμε, κρυώνουμε και κατόπιν το πίνουμε. Μπορούμε να πίνουμε μέχρι 3 ποτήρια ημερησίως για το πολύ 3 εβδομάδες.
Το αιθέριο έλαιο μπορεί να εφαρμοστεί εξωτερικά για την ψώρα και τις ψείρες του τριχωτού της κεφαλής και συνήθως αραιώνεται σε ελαιόλαδο λόγω της πολύ υψηλής συγκέντρωσης δραστικών ουσιών ανά μονάδα όγκου. Για την παρασκευή του χρησιμοποιείται ειδικός εξοπλισμός απόσταξης γι αυτό καλό είναι να το προμηθευόμαστε από το εμπόριο έτοιμο.
Πολύ διαδεδομένο είναι το σιρόπι για τον βήχα και τις παθήσεις του αναπνευστικού και όχι μόνο. Για την παρασκευή του χρησιμοποιούμε τα άνθη και τα φύλλα του φυτού . Ψιλοκόβουμε το φρέσκο βότανο ή χρησιμοποιούμε αποξηραμένο. Έπειτα κάνουμε έγχυμα σε νερό όπου το αφήνουμε εκτός εστίας για περίπου 25 λεπτά. Σουρώνουμε το μίγμα και χλιαρό όπως είναι ρίχνουμε μέλι και ανακατεύουμε. Σημαντικό εδώ είναι να μην βράσουμε το βότανο διότι καταστρέφεται η βιταμίνη C, και να προσέξουμε την θερμοκρασία του υγρού πριν ρίξουμε το μέλι να μην υπερβαίνει τους 37οC διότι από εκεί και πάνω καταστρέφονται τα θρεπτικά συστατικά του μελιού. Αφού κρυώσει το τοποθετούμε σε αποστειρωμένο μπουκάλι στο ψυγείο (διάρκεια 6 μήνες περίπου) και πίνουμε 20ml τρεις φορές την ημέρα. Οι αναλογίες έχουν ως εξής: 3 κ.τ. του γλυκού αποξηραμένο βότανο σε μισό λίτρο νερό, και 300 γρ. μέλι.
Το βάμμα από θυμάρι βοηθάει στην αντιμετώπιση της στοματίτιδας. Για την παρασκευή του βάμματος χρησιμοποιούμε τεμαχισμένο νωπό ή αποξηραμένο φυτό ( υπέργεια μέρη) το οποίο τοποθετούμε μέσα σε αλκοόλ (αναλογία 1/5 , ένα μέρος φυτού σε 5 μέρη αλκοόλ) σε γυάλινο σκεύος με καπάκι. Προσοχή το αλκοόλ πρέπει να είναι πόσιμο. Αφού καλύψουμε πλήρως το φυτό με αλκοόλ περιμένουμε αναδεύοντας ελαφρώς καθημερινά για 14 ημέρες. Έπειτα περνάμε το υγρό μίγμα από διηθητικό χαρτί πιέζοντας και τα στερεά μέρη του εμβαπτιζόμενου φυτού μέχρι να αποδεσμεύσουν όλο το υγρό περιεχόμενό τους. Το βάμμα φυλάσσεται σε σκουρόχρωμα μπουκάλια για περίπου 2 χρόνια, και θεωρείται το ισχυρότερο από τις μεθόδους παρασκευής για εσωτερική χρήση. Για την θεραπεία της στοματίτιδας εφαρμόζουμε 2ml 2 – 3 φορές την ημέρα.
Προσοχή κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης δεν πρέπει να χρησιμοποιείται το θυμάρι ως θεραπευτικό μέσο λόγω του ότι λειτουργεί ως διεγερτικό και προκαλεί συσπάσεις της μήτρας.
Γ.Π.
