Φόροι, πρόστιμα και γραφειοκρατία για μια σταγόνα λάδι
Μέχρι χθες, η ελαιοκομία στα μέρη μας ήταν κάτι παραπάνω από γεωργική δραστηριότητα. Ήταν οικογενειακή υπόθεση, ιεροτελεστία, σχέση ζωής με τη γη. Είχες πενήντα, εκατό ρίζες ελιές, τις φρόντιζες όπως ήξερες, πήγαινες στο ελαιοτριβείο, έκανες τον λογαριασμό με τον μυλωνά και έβγαινες με το λαδάκι σου, δίκαια και καθαρά. Σήμερα, το πράγμα αλλάζει ριζικά. Υπάρχει ένα “σιωπηλό” ΦΕΚ που δημοσιεύτηκε λίγο πριν το Πάσχα, η ελαιοκομία μετατρέπεται από απλή διαδικασία σε γραφειοκρατικό γολγοθά.
Σύμφωνα με το ΦΕΚ Β’ 1749/10-04-2025, όλοι οι παραγωγοί – μικροί, μεγάλοι, ιδιώτες, ενοικιαστές, κληρονόμοι – υποχρεούνται να καταγράψουν τις ελαιοκαλλιέργειές τους στο Ελαιοκομικό Μητρώο, μέχρι τις 30 Σεπτεμβρίου. Χωρίς να υπάρχει καταγραφή, δεν μπορεί κανείς να πατήσει την πόρτα του ελαιοτριβείου. Όποιος προσπαθήσει να παραδώσει ελιές χωρίς χαρτιά, κινδυνεύει με πρόστιμο. Όποιος παραλάβει χωρίς να ελέγξει, απειλείται μέχρι και με αναστολή λειτουργίας.
Οι ελαιοπαραγωγοί πρέπει να υποβάλλουν δεκαπέντε (!) δικαιολογητικά, ανάλογα με την περίπτωση – αν έχουν ιδιοκτησία, ενοικίαση, συγκυριότητα ή κληρονομιά. Από τίτλους, συμβόλαια, ενοικιαστήρια, πιστοποιητικά, μέχρι ληξιαρχικές πράξεις θανάτου. Ακόμη και για μηδενική παραγωγή, η δήλωση είναι υποχρεωτική. Διαφορετικά: πρόστιμο.
Ο έλεγχος περνάει από τους καρπούς στα χαρτιά – Κανείς δεν εξαιρείται
Το κράτος επικαλείται την πάταξη του παραεμπορίου και του αδήλωτου χρήματος, επικαιροποιώντας έναν παλαιότερο νόμο του 2005. Όμως η πραγματικότητα είναι άλλη: ένα τεράστιο διοικητικό βάρος πέφτει στις πλάτες όσων πασχίζουν να κρατήσουν ζωντανή την τοπική αγροτική παραγωγή.
Οι Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής (ΔΑΟΚ) των Περιφερειών καλούνται να διαχειριστούν εκατοντάδες χιλιάδες αιτήσεις, ενώ είναι ήδη υποστελεχωμένες. Η Μεσσηνία, για παράδειγμα, με δύο μόνο ΔΑΟΚ, πρέπει να εξυπηρετήσει πάνω από 30.000 ΑΦΜ και 90.000 αγροτεμάχια. Επιτόπιοι έλεγχοι θα γίνονται από τριμελείς επιτροπές – τρία άτομα για ολόκληρες Περιφερειακές Ενότητες.
Οι μονάδες παραλαβής (ελαιοτριβεία, επιχειρήσεις επεξεργασίας επιτραπέζιας ελιάς) υποχρεούνται να καταγράφουν στο παραστατικό τα πλήρη στοιχεία του παραγωγού, την ποικιλία της ελιάς και τον 13ψήφιο κωδικό του κάθε ελαιοτεμαχίου. Για κάθε αποκλίση ανάμεσα σε δηλωθείσα και πραγματική ποσότητα, το πρόστιμο μπορεί να φτάσει τα 60 ευρώ ανά 100 κιλά για ελαιόλαδο, και τα 150 ευρώ για επιτραπέζιες ελιές.
Και φυσικά, τα πρόστιμα αυξάνονται γεωμετρικά ανάλογα με το μέγεθος της εκμετάλλευσης: από 100 ευρώ για 21–50 ελιές, μέχρι και 5.000 ευρώ για εκμεταλλεύσεις με πάνω από 1.001 ελαιόδεντρα. Σε περίπτωση επανάληψης, τα ποσά προσαυξάνονται κατά 50%.
Η ανωνυμία, που επί δεκαετίες κάλυπτε το μικρό αγρότη – εκείνον που δούλευε χωρίς διαμεσολαβήσεις, λογιστές και μεσάζοντες – τελειώνει. Το κράτος θα ζητά καταγραφή, παραστατικά, αποδείξεις, ψηφιακή ταυτοποίηση, διαφάνεια. Όμως για τον μέσο πολίτη του χωριού, τον συνταξιούχο που συνεχίζει να μαζεύει τις ελιές του για το λάδι της χρονιάς, αυτό μοιάζει περισσότερο με αποτρεπτικό μηχανισμό παρά με μεταρρύθμιση.
Η κυβέρνηση επιχειρεί να ελέγξει το “μαύρο” λάδι, αλλά στην πράξη καταφέρνει να αποθαρρύνει τον μικρό παραγωγό. Όχι με νόμους, αλλά με το βάρος των διαδικασιών. Και σε έναν τόπο που κρατιέται ακόμη από τον κόπο και την τιμή της ελιάς, αυτό μοιάζει με λάθος.
